خطبه فدكيه زمينه‌‌ساز احيای مسئله غديرخم بود
ریاحین ـ حجت‌الاسلام والمسلمين مهدی رستم‌نژاد، عضو هيئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمية، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، با بيان اين‌كه برای بررسی سخنان حضرت فاطمه زهرا(س) در خطبه فدكيه، بايد به كل خطبه به‌عنوان يك مطلب منسجم دقت نظر شود، اظهار كرد: حضرت زهرا(س) در بخش افشاگری خطبه فدكيه عنوان می‌كنند «فَلَمَّا اِختارَ اللَّهُ لِنَبِیِّهِ دارَ اَنْبِيائِهِ وَ مَأْوى اَصْفِيائِهِ، ظَهَرَ فيكُمْ حَسْكَةُ النِّفاقِ وَ سَمَلَ جِلْبابُ الدّينِ، وَ نَطَقَ كاظِمُ الْغاوينَ وَ نَبَغَ خامِلُ الْاَقَلّينَ، وَ هَدَرَ فَنيقُ الْمُبْطِلينَ؛ و آنگاه كه خداوند براى پيامبرش خانه انبياء و آرامگاه اصفياء را برگزيد، علائم نفاق در شما ظاهر گشت، و جامه دين كهنه، و سكوت گمراهان شكسته، و پست رتبهگان با قدر و منزلت گرديده، و شتر نازپرورده اهل باطل به صدا درآمد».
رستم‌نژاد با بيان اين‌كه اين بخش از خطبه يكی از مهم‌ترين و كليدی‌ترين بخش‌های آن است، خاطرنشان كرد: عبارت حضرت در اين بخش خطاب به مدعيان حاكميت بسيار به صراحت عنوان می‌كنند كه ريشه‌های نفاق و كنيه‌هايی كه ريشه در نفاق دارد در شما ظاهر گرديد.
وی در ادامه سخنان خود به تشريح و توضيح عبارت «وَ اَطْلَعَ الشَّیْطانُ رَأْسَهُ مِنْ مَغْرَزِهِ، هاتِفاً بِكُمْ، فَأَلْفاكُمْ لِدَعْوَتِهِ مُسْتَجيبينَ، وَ لِلْغِرَّةِ فيهِ مُلاحِظينَ، ثُمَّ اسْتَنْهَضَكُمْ فَوَجَدَكُمْ خِفافاً، وَ اَحْمَشَكُمْ فَاَلْفاكُمْ غِضاباً، فَوَسَمْتُمْ غَیْرَ اِبِلِكُمْ، وَ وَرَدْتُمْ غَیْرَ مَشْرَبِكُمْ؛ و شيطان سر خويش را از مخفیگاه خود بيرون آورد، و شما را فراخواند، مشاهده كرد پاسخگوى دعوت او هستيد، و براى فريب خوردن آمادهايد، آنگاه از شما خواست كه قيام كنيد، و مشاهده كرد كه به آسانى اين كار را انجام مىدهيد، شما را به غضب واداشت، و ديد غضبناك هستيد، پس بر شتران ديگران نشان زديد، و بر آبى كه سهم شما نبود وارد شديد» پرداخت.
اين مدرس حوزه و دانشگاه گفت: در اين بخش از خطبه فدكيه كه روشنگری و افشاگری حضرت زهرا(س) نسبت به مردم است، حضرت به صراحت بيان می‌كنند كه شما از قبل چنين نيتی را در باطن منافقانه خود پرورش می‌داديد و منتظر فرصتی بوديد كه اين روزها فرارسد و شما زمام حكومت را در دست بگيريد.
عضو هيئت علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمية با تأكيد بر اين‌كه در حقيقت حضرت زهرا(س) تلاش دارند كه انصار را متوجه اين افشاگری كنند، تصريح كرد: به همين جهت حضرت به وجوه مختلف نيات داعيان خلافت قبل از بحث ارث و فدك اشاره می‌كنند، ضمن اين‌كه حضرت صديقه كبری(س) به قطع و يقين می‌دانند كه ديگر فدك به ايشان بازنخواهد گشت.
اين محقق و پژوهشگر با اشاره به اتمام حجت صورت گرفته در خطبه فدكيه گفت: عمده هدفی كه در اين خطبه پيگيری می‌شود، اتمام حجت برای مردم است و اساس صحبت متوجه مردم می‌شود، زيرا حضرت رو به مردم سخن می‌گويند و آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند و در واقع خطای مردم را به ايشان گوشزد می‌كند، ضمن اين‌كه برای خلفا و سردمداران حكومت نيز حجت تمام شده است.
رستم‌نژاد با بيان اين‌كه علت خانه‌نشين شدن اهل‌بيت(ع) سكوت مردم است، ادامه داد: لذا حضرت در پايان خطبه اساساً روی سخن را متوجه مردم می‌كند، در ادامه نيز ايشان به بيان قاعده می‌پردازند و از اين‌جا مشخص می‌شود كه بحث حضرت فرای يك امر مادی همچون فدك است. البته فدك بهانه خوبی است كه به خلفا فهمانده شود كه از ظاهر كتاب خدا نيز اطلاع ندارند، چه برسد به معانی باطن قرآن كريم.
وی افزود: حضرت صديقه كبری(س) در ادامه با اشاره به آيات قرآن به جهل هيئت حاكمه نسبت به قرآن می‌پردازند و عنوان می‌كنند «وَ اَنْتُمُ الانَ تَزَْعُمُونَ اَنْ لا اِرْثَ لَنا أَفَحُكْمَ الْجاهِلِیَّةِ تَبْغُونَ وَ مَنْ اَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْماً لِقَومٍ یُوقِنُونَ، أَفَلا تَعْلَمُونَ؟؛ و شما اكنون گمان مى‌بريد كه براى ما ارثى نيست، آيا خواهان حكم جاهليت هستيد، و براى اهل يقين چه حكمى بالاتر از حكم خداوند است، آيا نمی‌دانيد؟»
اين مدرس حوزه و دانشگاه گفت: حضرت در ادامه رو به عموم مسلمين می‌كنند و با بيان آيات قرآن دلايل خود را در راستای ارث پيامبر(ص) بيان می‌كنند؛ «اَیُّهَا الْمُسْلِمُونَ! أَاُغْلَبُ عَلى اِرْثی؟ یَابْنَ اَبیقُحافَةَ! اَفی كِتابِ اللَّهِ تَرِثُ اَباكَ وَ لا اَرِثُ اَبی؟ لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً فَرِیّاً، اَفَعَلى عَمْدٍ تَرَكْتُمْ كِتابَ اللَّهِ وَ نَبَذْتُمُوهُ وَراءَ ظُهُورِكُمْ، إذْ یَقُولُ «وَ وَرِثَ سُلَیْمانُ داوُدَ»؛ اى مسلمانان! آيا سزاوار است كه ارث پدرم را از من بگيرند، اى پسر ابیقحافه، آيا در كتاب خداست كه تو از پدرت ارث ببرى و از ارث پدرم محروم باشم؟ امر تازه و زشتى آوردى، آيا آگاهانه كتاب خدا را ترك كرده و پشت سر می‌اندازيد، آيا قرآن نمى گويد «سليمان از داود ارث برد»؟
اين محقق و پژوهشگر با اشاره به آياتی كه حضرت زهرا(س) در خطبه فدكيه برای مدعيان خلافت بيان می‌كنند، اظهار كرد: مخلص كلام در بيان آيات قرآن توسط حضرت فاطمه(س) اين است كه شما جاهل به آيات قرآن هستيد. اگرچه روی اين سخن به سيستم حاكمه است اما در حقيقت منظور حضرت كافّه مسلمانان آن عصر است و هدف اصلی ايشان هدايت‌گری مردم است، زيرا حضرت زهرا(س) به قطع می‌دانند كه داعيان حكومت ديگر هدايت‌پذير نيستند.
رستم‌نژاد با اشاره به آيه «لِّیَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَن بَیِّنَةٍ وَیَحْیَى مَنْ حَیَّ عَن بَیِّنَةٍ؛ تا كسى كه [بايد] هلاك شود با دليلى روشن هلاك گردد و كسى كه [بايد] زنده شود با دليلى واضح زنده بماند» خاطرنشان كرد: ثقل اصلی در خطبه فدكيه افشاگری و نشان دادن چهره اصلی مدعيان حكومت برای عموم مسلمين است و از ظاهر عبارات اين خطبه چنين بر می‌آيد كه حضرت توقعی از خليفه جهت هدايت‌پذيری ندارند، زيرا خطاب ايشان دائما «معاشر المسلمين» است.
وی در پايان سخنان خود افزود: هنگامی‌كه محقق، صدر و ذيل خطبه فدكيه را در كنار هم می‌گذارد و ملحقات اين خطبه را به آن ضميمه می‌كند متوجه می‌شود كه در اين ماجرا بحث فدك يكی از مباحث فرعی محسوب می‌شود و هدف اصلی در ارائه اين بحث‌ها ماجرای غديرخم است، مانند اين‌كه حضرت زهرا(س) در جواب ابوبكر اين‌گونه می‌فرمايند كه «اليك عنّی فما جعل‌الله لأحدٍ بعد غدير خم من حجةٍ و لاعذرٍ» در اين پاسخ حضرت اشاره می‌كنند كه پاسخ‌های شما همگی عذر و بهانه‌ای بيش برای توجيه تصاحب خلافت نيست.