امام رضا علیه السلام قم دروازه بهشت است
ریاحین ـ امام رضا (ع) در باره جایگاه رفیع قم نزد خداوند می فرماید: «للجنة ثمانیة ابواب فثلاثة منها لاهل قم فطوبی لهم ثم طوبی لهم.» ، بهشت هشت در دارد که سه تای آنها برای اهل قم است. خوشا به حال آنها، خوشا به حال آنها.(1)
و همچنین در باره جایگاه رفیع اهالی قم امام على بن موسى الرضا علیه السلام می فرماید: «لُولا القُمیّونَ لَضاعَ الدّینُ وَلولا القُمیُّونَ لَانْدَرَسَ الِدّینُ»؛ اگر اهل قم نباشند دین اسلام از بین مى‌رود و یا کهنه شده و فراموش مى‌شود.(2)
در روایات زیادی از جایگاه علمی قم به نیکی فراوان یاد شده و به عنوان معدن علم و فضیلت نام برده شده است. از جمله امام صادق علیه السّلام می فرماید: سَتَخْلُوا کُوفَةُ مِنَ الْمُؤْمِنینَ وَ یَأرَزُ عَنْهَاالْعِلْمُ کَما تَأرَزُ الْحَیَّةُ فى جَحْرِها ثُمَّ یَظْهَرُ الْعِلْمُ بِبَلْدَةٍ یُقالُ لَها قُمْ وَ تَصیرُ مَعْدِناً لِلْعِلْمِ وَ الْفَضْلِ حَتَّى لایَبْقى فِى الْاَرْضِ مُسْتَضْعَفٌ فِى الدّینِ حَتَّى الْمُخَدَّراتٍ فِى الْحِجالِ وَ ذلِکَ عِنْدَ قُرْبِ ظُهُورِ قائِمَنا فَیَجْعَلُ اللَّهُ قُمْ وَ اَهْلَهُ قائِمینَ مَقامَ الْحُجَّةِ وَ لَوْلا ذلِکَ لَساخَتِ الْاَرْضُ بِاَهْلِها وَ لَمْ یَبْقِ فِى الْاَرْضِ حُجَّةٌ فَیُفیضُ الْعِلْمُ مِنْهُ اِلى سایِرِالْبِلادِ فِى الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَیَتِمُّ حُجَّةَ اللَّهِ عَلَى الْخَلْقِ حَتَّى لا یَبْقى اَحَدٌ عَلَى الْاَرْضِ لَمْ یَبْلُغُ اِلَیْهِ الدّینُ وَ الْعِلْمُ ثُمَّ یَظْهَرُ الْقائِمُ علیه السّلام وَ یَصیرُ سَبَباً لِنِقْمَةِ اللَّهِ وَ سَخَطِهِ عَلَى الْعِبادِ لِاَنَّ اللَّهَ لایَنْتَقِمُ مِنَ الْعِبادِ اِلَّا بَعْدَ اِنْکارِهِمْ حُجَّةً.(3)
به زودى کوفه از مؤمنین خالى مىگردد و علم از آن قبض و گرفته خواهد شد، بدانگونه که مار در لانهاش گرفته مى‌شود. سپس علم در شهرى ظاهر مىگردد که قم نامیده مى‌شود و آنجا معدن علم و فضل مىگردد؛ به گونهاى که در زمین مستضعفى در دین باقى نماند، حتى زنان پردهنشین. و این نزدیکى ظهور قائم ما خواهد بود، پس خداوند قم و اهل آن را در مقام حجت قرار مىدهد و اگر این نبود، زمین اهل خود را فرومىبرد و حجتى در زمین باقى نمىماند، پس علم از قم به سایر بلاد در مشرق و مغرب سرازیر خواهد شد و حجّت خدا بر مردم تمام مىگردد، آنچنان که احدى بر صفحه زمین باقى نخواهد ماند که دین به او نرسیده باشد. آنگاه قائم ظهور مىکند و موجب نقمت و خشم خدا بر بندگان - منحرف - خواهد شد زیرا خداوند از بندگان خود انتقام نمىگیرد، مگر بعد از آنکه آنان حجّت را انکار کنند.
امام رضا علیه السلام در روایتی قم را محل امنی برای فرار از فتنه ها معرفی کرده می فرماید: اِذا عَمَّتِ الْبَلْدانَ الْفِتَنُ فَعَلَیْکُمْ بِقُمْ وَ حَوالیها وَ نَواحیها فَاِنَّ الْبَلاءَ مَدْفُوعٌ عَنْها.(4) هنگامى که فتنهها شهرها را فراگرفت بر شما باد به قم و حوالى آن و نواحى آن، زیرا بلا از آن برداشته شده است.
و در روایتی دیگر حضرت صادق علیه السّلام در وجه تسمیه شهر قم فرمودند: آیا مىدانى براى چه قم بدین نام نامیده شد؟ اِنَّما سُمِّىَ قُمْ لِاَنَّ اَهْلَهُ یَجْتَمِعُونَ مَعَ قائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ - صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْهِ - یَقُومُونَ مَعَهُ وَ یَسْتَقیمُونَ عَلَیْهِ وَ یَنْصُرُونَهُ. قم بدین اسم نامیده شد، زیرا که اهل آن با قائم آل محمّد صلوات اللَّه علیه اجتماع نموده و با او قیام مىکنند و بر این کار استوار بوده، او را نصرت و یارى مىنمایند.(5)
مطابق روایات تاریخی امام رضا علیه السلام برای اهالی قم احترام خاصی قائل بوده و ایشان را به طور دیگری تکریم می کردند. ابوالصلت هروى مىگوید: من در خدمت امام رضا علیه السّلام بودم که گروهى از اهل قم وارد شدند و بر آن بزرگوار سلام کردند. حضرت جواب سلامشان را داده و آنها را نزدیک خود جا داد. آنگاه به آنان فرمود: مَرْحَباً بِکُمْ وَ اَهْلاً فَاَنْتُمْ شیعَتُنا حَقّاً فَسَیَأتى عَلَیْکُمْ یَوْمَ تَزْورونَ فیهِ تُرْبَتى بِطُوسٍ اَلا فَمَنْ زارَنى وَ هُوَ عَلى غُسْلٍ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمٍ وَلَدَتْهُ اُمُّهُ.(6)
خوش آمدید، آفرین بر شما، شما حقّاً شیعیان مایید و به زودى روزى فرا رسد که تربت مرا در توس زیارت کنید. آگاهباشید که هرکس با غسل مرا زیارت کند از گناهان خود خارج مى‌شود مانند روزى که مادر او را متولّد ساخته است.
در روایتی از حضرت عبدالعظیم حسنى هم آمده است : شنیدم که حضرت على بن محمّد - امام هادى علیه السّلام - مىفرمود: اَهْلُ قُمْ وَ اَهْلُ آبَةَ مَغْفُورٌ لَهُمْ لِزِیارَتِهِمْ لِجَدّى عَلىِّ بْنِ مُوسَى الرِّضا علیهالسّلام بِطُوسٍ.(7)
اهلقم و اهل آبه - قریهاى از قراى ساوه - مورد غفران الهىاند، به خاطر اینکه جدّ من على بن موسى الرّضا علیهالسّلام را در توس زیارت مىکنند.
پانوشتها:
1. سفینة البحار، ج 2، ص 445
2. سفینة البحار،ج2،ص446
3. تاریخ قم، ص 97؛ بحار الانوار، ج 6، ص 214
4. تاریخ قم، ص 97؛ بحار الانوار، ج 60، ص 14.
5. بحارالأنوار ، 57 ، 216، باب 36- الممدوح من البلدان و المذموم
6. عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 26، حدیث 21؛ سفینة البحار، ج 4، ص 447؛ بحارالأنوار، ج 60، ص 231.
7. وسائلالشیعة ،14 ، 558 ، 82- باب استحباب زیارة قبر الرضا (ع)
پورافضلی