حضرت خدیجه علیها السلام، مادر برترینِ بانوان
ریاحین : یک امتیاز حضرت خدیجه علیها السلام این است که خداوند، تنها او را لایق
مادریِ برترین بانوان جهان و نامزد این افتخار ساخت و ریحانۀ سرفراز پیامبر
اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، حضرت فاطمه علیها السلام را
اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، حضرت فاطمه علیها السلام را ـ که هدیه
گرانبهای خدا؛ ارمغان جاودانۀ آسمان؛ نعمت بی‌کران جهان هستی؛ چشمه‌سار
هماره جوشان؛ کوثر سعادت و نیکبختی و منبع پایان‌ناپذیر خیر و برکت است ـ
از راه او و به برکت وجود او، به پیامبرش ارزانی می‌دارد و برای ارزانی
داشتن برترین فرزند به او، بهترین تدبیر و تفکّرانگیزترین برنامۀ معنوی را
ارائه می‌کند تا نخستین سلول وجود و پایه و اساس شخصیت فرزند جاودانۀ او،
پس از انجام برنامه‌ای وصف‌ناپذیر چهل روزه، از سوی برترین پدر و مادر
گیتی و به صورت ارمغانی از بهشت، توسط فرشتۀ وحی فرود می‌آید و این،
امتیاز دیگر آن مادر نمونه و سرفرازاست!
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، در این مورد می‌فرماید:
«مدتی پیش ازبارداریِ حضرت خدیجه علیها السلام به حضرت فاطمه علیها
السلام، روزی فرشته وحی فرود آمد و ضمن رساندن درود خدا، فرمان او را
ابلاغ کرد که لازم است به دستور آفریدگارم، مدت چهل شبانه روز از خانه و
حضرت خدیجه علیها السلام دوری گزیده و به راز و نیاز با خدا و انجام وظایف
خویش بکوشم!»
این برنامه، با عشق و مِهری که میان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و
خردمندترین بانوی روزگارش حاکم بود، بر آن حضرت گران می‌نمود؛ اما او
چنین کرد و به حضرت خدیجه علیها السلام پیغام داد که از بابت این موضوع،
نگرانی به خود راه ندهد! او نیز به عبادت و پالایش جان و روشنگری و صیقل
دادن روح و روان خویش، به یاد خدا بپردازد؛ چرا که دوری گزیدن او، به
دستور خداست و خدا نیز وجود بانویی، چون حضرت خدیجه علیها السلام بر
فرشتگان مباهات می‌کند!
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، آن مدت را در خانۀ حضرت فاطمه بنت
اسد علیها السلام، مادر امیرمؤمنان علی علیه السلام بود و حضرت خدیجه علیها
السلام نیز دور از صلی الله علیه و آله و سلم و در آتش فراق او، سر بر آستان
عبادت و بندگیِ خدا داشت! پس از چهل شبانه روز، فرشته وحی فرود آمد و پس
از ابلاغ درود و سلام خدا بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم، از او
خواست تا آمادۀ رسیدن ارمغان آسمانیِ پروردگارش باشد...!
یکی از حدیث‌نگاران بزرگ، در این مورد می‌نویسد:
«به باور نگارنده، هدف از آن برنامۀ معنوی و جداییِ آن دو یار مهربان از هم ـ
آن هم به مدت چهل شبانه روز ـ به خاطر آن بود که پیامبر صلی الله علیه و آله و
سلم و حضرت خدیجه علیها السلام، برای دریافت ارمغان خدا ـ که دخت فرزانۀ
آنان، حضرت فاطمه علیها السلام بود ـ هر چه بیشتر و برتر، از نظر جسم و
روح آماده شوند!»
آن گاه می‌افزاید: این هدیه و ارمغان پُرشکوه خدا به آن پدر و مادر گرانمایه،
همان چیزی است که در زیارتنامۀ حضرت فاطمه علیها السلام آمده:
«و صل علی البتول الطاهرة... فاطمة بنت رسولک، و بضعة لحمه، و صمیم
قلبه، و فلذة کبده، و النخبة منک له، و التحفة خصصت بها وصیّة، و حبیبة
المصطفی...»؛1
«بار خدایا! درود هماره ات را بر بتول پاک و پاکیزه...! حضرت فاطمه علیها
السلام! دخت سرافراز پیامبرت! پارۀ وجود او! آرامش بخش دل او! جگرگوشۀ
او! برگزیده‌ای از بارگاه تو ـ که به پیامبرت ارزانی داشتی ـ ارمغان پُرشکوهی
که ویژۀ جانشین راستین او قرار دادی! محبوبۀ مصطفی! همدم مرتضی! سالار
بانوان گیتی! دریافت دارندۀ مژده به مادریِ امامان راستین! همنشین پروا و
پارسایی و سیب بهشت و... بارخدایا! درود هماره ات را بر او نثار فرما!»
همچنین دستگاه حکیمانۀ آفرینش، برای ارزانی داشتن برترین فرزند به حضرت
خدیجه علیها السلام، افزون بر مهم‌ترین تدبیر، بهترین میوه و غذای جسم را نیز
به او ارزانی می‌دارد، تا نخستین سلول وجود فرزند ارجمند او، از بهشت و نسیم
بهشت باشد و این، امتیاز دیگر آن بانوی معظّمه است!
در این مورد، یکی از دانشمندان اهل سنت، روایتی را نقل کرده:
«روزی حضرت خدیجه علیها السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم
خواست تا بعضی میوه‌های بهشت را به او نشان دهد! فرشتۀ وحی فرود آمد و
برای آن حضرت، دو عدد سیب از بهشت آورد و گفت: ای محمد! آن خدایی که
برای هر چیزی اندازه‌ای مقرر فرموده، به تو دستور می‌دهد که یکی از این
سیب‌ها را خودت تناول نما و دیگری را حضرت خدیجه علیها السلام...، که خدا
می‌خواهد دخت فرزانه‌ای را از شما پدید آورد!
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دستور خدا را به انجام رساند و خدا، حضرت
فاطمه علیها السلام را به آن پدر و مادر گران‌قدر ارزانی داشت! از این رو،
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم هرگاه مشتاق بهشت و نعمت های آن
می‌شد، فاطمه اش را می‌بوسید و بوی عطرآگین او را استشمام می‌کرد و
می‌فرمود: حضرت فاطمه علیها السلام، حوریه ای در چهرۀ انسان است!»
ـ فاطمة حوراء إنسیة،فکلما اشتقت الی رائحة الجنّة شممت رائحة إبنتی فاطمة
علیها السلام.2
بنابراین، حضرت خدیجه علیها السلام علاوه بر این که به نص «قرآن»؛ مادرِ
روحانیِ همه مؤمنین است، به عنوان مادری شایسته و باایمان، در دامن پُرمهر
خویش حضرت زهرا علیها السلام را پرورش داد! دختری که در کنار رهبریِ
اسلام، بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم قرار داشت!
آن خورشید تابانی که بنا بر اراده و مشیّت الهی، تنها فرزند برای پدر بزرگوارش
می‌باشد، تا برای مادریِ انوار الهی و سادات جهان، انتخاب شود و در دامان
گهربارش فرزندانی همچون ائمۀ معصومین علیهم السلام را پرورش دهد که
خود، مشعل‌داران ارشاد و هدایت جهانیان باشند!
آری! حضرت فاطمه علیها السلام، دختر حضرت خدیجه علیها السلام بودو
حضرت خدیجه علیها السلام نیز به غیر از حضرت فاطمه علیها السلام، فرزند
دیگری نداشت و به دنیا نیاورد! از جمله دلایل بر اثبات این مطلب، این نکته و
نقل تاریخ است که:
«وقتی وضع حمل آن بانو نزدیک گشت، به زنان «قریش» و «بنی هاشم» پیغام
داد که مرا در این امر یاری نمایید، ولی آنان پاسخ دادند: ای خدیجه! چون تو در
ازدواجت از سخنان ما سرپیچی نمودی، و محمد یتیم را به همسری برگزیدی، ا
نیز تو را یاری نمی‌کنیم!
حضرت خدیجه علیها السلام، از این جواب سخت غمگین شد! در این هنگام،
چهار زن، مانند زنان «بنی هاشم» وارد شدند، در حالی که حضرت خدیجه علیها
السلام از دیدن آنان هراسان بود، یکی از آن چهار زن، به حضرت خدیجه علیها
السلام گفت: غمگین مباش! پروردگارت ما را برای یاریِ تو فرستاده است! ما
خواهران و یاوران تو هستیم! من ساره هستم؛ این آسیه (دختر مَزاحم)، رفیق
بهشتیِ توست؛ این هم مریم (دختر عِمران) است و این یکی کلثوم (خواهر موسی
بن عمران) می‌باشد. خدا ما را برای کمک به تو فرستاده، تا یاور و پرستار تو
باشیم.»3
سؤال: اگر این اولین وضع حمل حضرت خدیجه علیها السلام نبود، پس لازم
است پذیرفت که این عدم همکاریِ زنان «قریش»، در فرزند اولِ ایشان واقع شده
و آن فرزند، حضرت زهرای اطهر علیها السلام نبوده؛ زیرا ایشان آخرین فرزند
حضرت خدیجه علیها السلام معرفی شده و یا این که لازم نیست پذیرفت حضرت
خدیجه علیها السلام تا آن موقع (زمان وضع حمل حضرت زهرای اطهر علیها
السلام)، با زنان «قریش» هیچ مشکلی نداشته و این اختلاف با زنان «قریش»،
به بعد از بعثت اختصاص دارد.
پاسخ: نظریه اول ـ که طبق اسناد و روایات ـ هرگز نمی‌تواند صحّت داشته
باشد. نظریه دوم نیز از منظر عقل، قابل پذیرش نیست؛ زیرا زنی با آن کمالات و
وجهه اجتماعی، زمینۀ مخالفتِ اجتماع را با این شیوه به وجود نمی‌آورد که حتی
حاضر به کمک برای وضع حمل نشوند.
پس لازم است به یقین گفت که تنها فرزند حضرت خدیجه علیها السلام، همان یارِ
وفادار امامت و ولایت، زهرای اطهر علیها السلام می‌باشد.
پی نوشت:
1ـ مفاتیح الجنان، عباس قمی، ص 523.
2ـ الروض الفائق، شیخ شعیب مصری، ص 214.
3ـ مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، مشیر الدین، ابوعبدالله ابن شهر آشوب، ج
3، صص 118 و 119؛ الأمالی، شیخ صدوق، مجلس 87، ص 594؛
المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج 3، ص 156؛ الخرائج و
الجرائح، قطب الدین راوندی، ج 2، ص 524؛ عبقات الانوار فی إمامة الأئمّة
الإطهار علیهم السلام، سید میرحامد حسن هندی نیشابوری، ج 20، ص 240؛
عوالم، شیخ عبدالله بحرانی، ج 11، ص 43؛ بحار الأنوار، محمدباقر مجلسی، ج
16، ص 80؛ و ج 43، ص 3؛ ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی علیهم
السلام، محب الدین طبری، ص 44.
منبع: خصائص ام المومنین خدیجة الکبری
تالیف: حجت الاسلام والمسلمین حسین تهرانی
ناشر: طوبای محبت