حضرت زینب(س)، راوی خطبه فدک است

ریاحین ـ ولادت حضرت زینب ملقب به عقیله بنی هاشم بر طبق شواهد و منابع مشهور تاریخ پنجم جمادی الاولی سال پنجم هجری رخ داده است. او سومین فرزند خاندان علی بن ابی طالب(ع) و فاطمه زهرا(س) است. ازدواج امیرالمومنین(ع) با حضرت فاطمه زهرا(س) در سال دوم هجری بعد از جنگ بدر اتفاق افتاد و که پنج فرزند(با احتساب فرزندِ شهید حضرت زهرا؛ محسن(ع)) ثمره آن ازدواج بود.
حجت الاسلام و المسلمین حبیب الله احمدی؛ نویسنده 14 جلد کتاب ائمه(ع)؛ الگوی زندگی و کارشناس دینی در گفت و گو با قدس آنلاین تحلیل قابل توجهی از زندگی حضرت زینب(س) ارایه کرده است.
* تربیت یافته مکتب وحی
هیچ خاندانی در تربیت فرزندانش به اندازه خاندان وحی موفق نبوده، خانواده علی (ع) و فاطمه(س) هم در تربیت پسر برترین فرزندان را به جامعه بشری هدیه نمودند و هم در پرورش دختران. موفقیت این خاندان در تربیت فرزندان به این دلیل است که اصول تربیتی در فضای خانه آنها رعایت می شد.
حضرت زینب کبری در دامن سه مربی بزرگ که برترین انسانها هستند، تربیت یافت.
پیامبرخاتم(ص) و امیرالمومنین(ع) و فاطمه(س) مربیان این بانوی بزرگوار بودند،گرچه نمی توان از نقش برادران آن حضرت یعنی حسنین(ع) چشم پوشی کرد.
لذا محیط رشد زینب(س)، فضای بسیار فضای مساعد برای رشد فرزندان است.
زینب کبری پنج سال ایشان در دامن رسول ا... بود و پیامبر بزرگوار که مربی همه انسانهاست، خود تربیت یافته خداوند سبحان است که علمنی ربی و هدبنی در موردش آمده است. رسول الله(ص) نقشی مهم در تربیت حضرت زینب داشته است به خاطر اینکه در این پنج سال همزمانی با پیامبر، رسول خدا(ص) همواره در خانه امیرالمومنین و حضرت فاطمه حضور داشتند و سجایای اخلاقی و معارفی ایشان در خاندان عترت شکوفا می شد. حضرت زینب تربیت یافته مکتب وحی رسول ا...(ص) است.
همچنین اندکی بیش از 5سال با مادر بزرگوارشان؛ فاطمه زهرا(س) زندگی کردند و در این مدت از معارف وحیانی حضرت فاطمه معارف آسمانی و رفتارهای تربیتی بهره جستند. و به همین دلیل انسانی شایسته و انسانی مومن، صبور و مقاوم رشد یافتند.
یکی از دلایلی که چنین فضای مساعدی برای تربیت حضرت زینب(س) فراهم شد، دقت نظر والدین ایشان و مراقبتهای قبل و بعد از ازدواج بود.
دقت در انتخاب همسر، ویژگی های همسران برمبنای وحی، شیوه زندگی و تربیت اصولی فرزندان از جمله نکات مهمی است که شریعت ما به آن توصیه کرده و حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) به بهترین شکل منادی و عامل این شرایط بودند.
درسهایی که از ازدواج امیرالمومنین(ع) و حضرت زهرا(س) به دست می آید، بسیار حایز اهمیت است؛ زن و مرد باید توجه داشته باشند که از همان آغاز خواستگاری فردی را برای ازدواج بپذیرند که شایستگی لازم برای تربیت فرزند داشته باشد.
مادر در زمان بارداری باید اصول اخلاقی و تربیتی آن زمان را رعایت کند. بعد از دوران بارداری، تربیت فرزند در دوران کودکی و نوجوانی و سپس جوانی مورد توجه شریعت ماست. در این سه فضا ما می بینیم که فرزندان حضرت زهرا (س) از تمام برنامه های تربیتی در دوران قبل از ازدواج، انتخاب همسر و دوران بارداری و بعد از تولد بهره بردند.
حضرت زینب(س) در مدت نزدیک به حدود پنج سال در دامن مادر بودند اما تا سن سی و پنج سالگی در مکتب تربیتی امیرالمومنین(ع) بهره بردند. در این دوران حضرت زینب(س) تمام آن دوران تربیت پذیری و رشد و تکاملی که یک فرد می تواند داشته باشد و از آن بهره ببرد را طی کردند در واقع همنشینی با پدر باعث ایجاد ویژگی های منحصر بفردی در ایشان شد.
* راوی خطبه فدک
حضرت زینب از صحابه رسول الله است که به مدت چهار یا پنج سال در دوران کودکی پیامبر را درک کردند. همچنین آن حضرت راوی حدیث است به این معنا که روایاتی از طریق ایشان به ما رسیده است. مرحوم صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه روایتی را از حضرت زهرا نقل می کند که راوی آن به حضرت زینب(س) می رسد. مهمترین روایتی که راوی آن به زینب بنت علی(ع) می رسد، خطبه فدک است. ابن عباس می گوید: خطبه فدک را روایت کرد عقیله ما...، و عقیله یعنی دانشمند و ژرف نگر. همچنین ابوالفرج اصفهانی و علامه طبرسی نیز نقل می کنند که حضرت زینب(س) راوی احادیث مادرشان بوده اند. عبادت، تقوا و عفت حضرت زینب (س) از ویژگی های دیگر آن حضرت است.
ایشان در شبهای سخت اسارت و یتیم داری زیر شکنجه، و حتی در غل و زنجیر نماز شب و نافله را ترک نکردند. این نشانه ای بسیار گویاست بر اینکه ایشان در عبادت یک فرد فرزانه و الگو برای دیگران بودند.
یکی از ویژگیهای دیگر حضرت زینب(س) آشنایی با معارف و تفسیر قرآن است. آن حضرت عالمه محدثه اهل بیت(ع) است. متاسفانه درباره دانش وحیانی حضرت زینب(س) کمتر صحبت شده است. در شرح زندگی ایشان آورده اند، در کوفه چندین سال، برای زنان کلاس تفسیر برگزار می کردند.
*محکمات در برابر متشابهات
مهمتر از برپایی این کلاس ها، موضع گیری ها و گفتارهایی است که از زینب به ما رسیده است. در مجلسی که بعد از شهادت امام حسین(ع) در کاخ یزید تشکیل شد و خاندان وحی نیز حضور داشتند. یزید از آیات متشابه قرآن برای مقابله و تخریب روحیه اهل بیت(ع) بهره برد و گفت: دیدید شما خاندان را خدا چگونه ذلیل کرده و به ما عزت داد؟
یعنی عزت و مُلک خودش را به خدا نسبت می داد و سپس آیات 26 به بعد سوره آل عمران را خواند« قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَن تَشَاء وَتَنزِعُ الْمُلْکَ مِمَّن تَشَاء وَتُعِزُّ مَن تَشَاء وَتُذِلُّ مَن تَشَاء بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَىَ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ »
این یعنی بهره گیری از دین علیه دین که همواره دسیسه بنی امیه بود. در مقابل این حرکت یزید، حضرت زینب(س) او را رسوا کرد و آیات متشابه ای که یزید مورد استناد قرار داده بود را با محکمات برگرداند به فرمود: شما مُلک و سلطنت خودتان را به خدا نسبت می دهید؟ این طور نیست، شما اشتباه می کنید این آیات در مورد شما نیست که شما دارید می خوانید. البته هر قدرتی را خداوند به افراد داده است، اما این مشروعیت حکومت سلطه گران و جائران و ستمگران را ثابت نمی کند. بلکه شما مصداق این آیه اید که «و لا یحسبن الذی کفروا أنما نملی لهم خیر لانفسهم انما نملی لهم لیزداد و اثما و لهم عذاب مهین» منظور این آیه است که اگر ما به کفار مهلت می دهیم، فکر نکنند که این فرصت و مهلت که به آنها می دهیم به نفع آنهاست نه این گونه نیست این فرصتها را خدا به آنها می دهد تا گناهانشان بیشتر شود و عذاب دردناک تری را که خوار کننده است، در پی خواهد داشت. این جواب حضرت زینب، دلیل آشنایی و اشراف کامل ایشان بر محتوای و مضامین قرآن است. چنانچه حضرت در برابر آن سوء استفاده و تفسیر به رای یزید، با استفاده از محکمات پاسخ او را که در اوج غرور بود، دادند.
واین نشانه و گواه خوبی برای اثبات این سخن ماست که حضرت زینب مفسر مفاهیم قرآنی بودند. ضمن اینکه حضرت زینب(س)، یزید را فرزند آزاد شدگان خواند و سپس او را به دلیل اشتباه گرفتن ظلم با پیروزی تقبیح کرد و فرمود: شما ظلم و ستم و جنایت را با پیروزی اشتباه گرفته اید بر ما ظلم و ستم کردید در غل و زنجیر کشیدید حالا فکر می کنید پیروز هستید شما همان آزاد شدگان جد ما هستید که در فتح مکه اتفاق افتاد...
*الگو پذیری از زینب(س) با شعار محقق نمی شود
حضرت زینب(س) تنها خواهر شهید نبود، بلکه مادر شهید هم بود؛ ایشان فرزندانی را تربیت کردند که در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند.
زینب کبری(س)، یک زن نمونه تربیت یافته فرهنگ وحیانی است ما اگر واقعاً بخواهیم در جامعه مان افرادی را به عنوان الگوی برای تربیت فرزندانمان و دخترانمان قرار دهیم، فکر نمی کنم نمونه هایی بهتر از فاطمه زهرا(س) و تربیت یافته اش حضرت زینب کبری(س) پیدا بکنیم.
الگو قرار دادن این دو بزرگوار تنها با شعار محقق نمی شود بلکه ختران مسلمان و شیعه باید از رفتار و زندگی آنها الگو بگیرند. این الگو گرفتن هم در حوزه عبادت و بندگی است و هم تربیت دینی فرزندان و شکوفایی خصایل اخلاقی و اسلامی در نسل های بعدی و نیز در زمینه حضور فعال اجتماعی. جامعه زنان باید در عین عفت و پاکدامنی در اجتماع حضور داشته باشند دراین صورت است که می توان مدعی شد، دختران شیعه از حضرت زهرا و زینب کبری(س) الگو پذیری دارند.
زن مسلمان باید در عین رعایت مقررات دینی و حفظ حریم الهی ، در صورت حضور در جامعه عفیف باشد. زیرا در اندیشه الهی و وحیانی، عفت و پاکدامنی زن به معنای زندگی در مدار بسته نیست. بلکه شریعت ما اندیشه ژرفا را می پذیرد که حضرت زهرا و عقیله بنی هاشم نمونه بارز این تفکر هستند.