حضرت زهرا (س) فدک را سرمایه ای در خدمت امامت می خواستند
ریاحین:
"حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم می دانستند که اگر دست امیرالمومنین (ع) از منابع مالی کوتاه شود و پولی در بساط نداشته باشند شمشیرشان هم کُند خواهد شد. می دانیم که باغ فدک از پیامبر به حضرت زهرا سلام الله علیها رسیده بود و وقتی که این باغ را غاصبان غصب کردند بالغ بر 100 نفر در این باغ کار می کردند و کارگران بسیاری از این باغ نان می خورند. از این نظر غاصبان می خواستند امیرالمومنین (ع) را در فقر نگه دارند لذا باغ فدک را از حضرت گرفتند، از این نقطه اعتراض و قیام حضرت زهرا (س) برای بازپس گیری باغ یک درخواست و اعتراض شخصی نبود بلکه حضرت به این واسطه می خواستند به امیر مومنان (ع) کمک کنند تا امام، کار خود را پیش ببرند وگرنه نمی خواستند مثلا بروند پنجشنبه و جمعه ها در آن باغ تفریح و تفرج کنند. در واقع حضرت زهرا سلام الله علیها به دنبال آن بود که آن باغ را سرمایه ای در خدمت امامت قرار دهند."
آنچه در ادامه می آید بخش دوم و پایانی گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین تاج لنگرودی، خطیب و مبلغ دینی درباره تحلیل و بررسی خطبه فدکیه و حواشی تاریخی آن به عنوان یکی از ذخایر الهی و معنوی و سیاسی شیعه است.
برخی تصور می کنند که خطبه فدکیه یک درخواست شخصی برای باز پس گرفتن یک زمین و باغ بوده است اما اگر از فراز معرفتی بالاتری به این خطبه نگاه کنیم احتمالا آن را در صورت دفاع از حریم ولایت و خلافت خواهیم دید. اگر با این دیدگاه موافق هستید چه نکات برجسته ای را در این میان می توان طرح کرد؟
ببینید آن گونه که ما در روایات داریم دو عامل باعث پیشرفت پیامبر اکرم (ص) شد. اگرچه برخی این را قبول ندارند اما صراحت هایی در این باره وجود دارد . یکی اموال حضرت خدیجه سلام الله علیها که برای پیشرفت و سامان اسلام خرج شد و پیامبر از این ثروت در جهت اشاعه اسلام بسیار خوب استفاده کردند - می خواهم عرض کنم این طور نیست که همه درجه ایمانی بالایی داشته باشند و دنیا در چشم آن ها خوار باشد و فقط با ایمان خود جلو بروند برخی چشمی هم به مادیات دارند لذا مال دنیا برای هدایات این افراد کارکرد دارد و از این نظر فقر در روایات ما مذمت شده است - دومی بحث جهاد است و یکی از پایه های مهم جهاد وجود مقدس امیرالمومنین (ع) بود. در واقع آنچه کار پیامبر (ص) را به سامان رساند این دو عامل مهم و تعیین کننده بود لذا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم می دانستند که اگر دست امیرالمومنین (ع) از منابع مالی کوتاه شود و پولی در بساط نداشته باشند شمشیرشان هم کُند خواهد شد. می دانیم که باغ فدک از پیامبر به حضرت زهرا سلام الله علیها رسیده بود و وقتی که این باغ را غاصبان غصب کردند بالغ بر 100 نفر در این باغ کار می کردند و کارگران بسیاری از این باغ نان می خورند. از این نظر غاصبان می خواستند امیرالمومنین (ع) را در فقر نگه دارند لذا باغ فدک را از حضرت گرفتند، از این نقطه اعتراض و قیام حضرت زهرا (س) برای بازپس گیری باغ یک درخواست و اعتراض شخصی نبود بلکه حضرت به این واسطه می خواستند به امیر مومنان (ع) کمک کنند تا امام، کار خود را پیش ببرند وگرنه نمی خواستند مثلا بروند پنجشنبه و جمعه ها در آن باغ تفریح و تفرج کنند. در واقع حضرت زهرا سلام الله علیها به دنبال آن بود که آن باغ را سرمایه ای در خدمت امامت قرار دهند
از آن جایی که می توان از تحلیل و بررسی "گفته شده " به شخصیت و جایگاه "گوینده" رسید فکر می کنید خطبه فدکیه تا چه اندازه ای نوع نگاه و جهان بینی و شخصیت حضرت فاطمه (س) را در خود منعکس می کند؟
شیخ صدوق در کتاب خصال 9 جمله را از زبان امیرالمومنین (ع) به نقل از ادیبی به نام ابن شعیب مطرح می کنند و می گویند اگر همه مردم دنیا و نخبگان جمع شوند نمی توانند این 9 جمله را بیان کنند، مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان سه جمله از این جمله ها را آورده اند که یکی از این جملات این عبارت است: "المرأ مخبوع تحت لسانه / انسان پشت زبان خود زندانی شده است." می دانیم که بعدها این عبارت از امیر مومنان (ع) صورت یک ضرب المثل را به خود گرفت و ما هم این را داریم که تا مرد سخن نگفته باشد / عیب و هنرش نهفته باشد. این را عرض کردم که بگویم بله این گفته شما درست است و نه تنها خطبه فدکیه حضرت زهرا سلام الله علیها که کل کلمات حضرت این بینش الهی و توحیدی را در خود جاری و ساری می کند. شاید از خطبه فدکیه بهتر و بیشتر خطبه در بستر حضرت است که مخاطب این خطبه زنان مهاجر و انصار هستند و حضرت مبارزه منفی را در آن جا هم ادامه می دهند. در آن خطبه حضرت می فرماید: "حبب الی من دنیاکم ثلاث: تلاوه کتاب الله و النظر فی وجه رسول و الانفاق فی سبیل الله" توجه کنید که حضرت در این فراز از خطبه می فرمایند: من از دنیای شما سه چیز را دوست دارم اول تلاوت کتاب خدا و دوم نگریستن بر صورت رسول خدا و سوم انفاق و بخشش در راه خدا. نگاه کنید که تا چه اندازه توحید و نگاه الهی در حضرتش متبلور شده بود که هر سه درخواست به نام خداست . حضرت نمی فرماید تلاوت قرآن، می فرماید تلاوت کلام خدا و نمی فرماید نگریستن در صورت پدرم می گویند نگریستن در صورت رسول خدا و نمی فرماید صدقه دادن می فرمایند انفاق در راه خدا. ملاحظه می کنید که فاطمه زهرا سلام الله علیها همه کارهای خود را به خداوند متصل می کنند و وقتی انسان این خطبه را می خواند به کُنه این مطلب پی می برد که کلام حضرت فوق کلام بشر و دون کلام خداست و اغراق نیست اگر بگوییم وقتی حضرت علی (ع) بعد از 25 سال سکوت به خلافت می رسند و خطبه هایی در آن دوره می خوانند این خطبه ها برگرفته از این خطبه هاست و تا حدود زیادی شباهت به این خطبه ها دارد.
بد نیست در این جا به این نکته هم بپردازم که مرحوم شیخ مرتضی انصاری در کتاب "رسائل" خود وقتی راجع به روایات بحث می کنند آن جا دو خبر را از هم تفیکیک می کنند که ما خبر "آحاد" و "متواتر" داریم. خبر آحاد قرینه لازم دارد و اگر خبر آحاد باشد که این کلام معصوم است ما نیاز به سند داریم اما وقتی محقق لفظ و کلام را نگاه کند و ببیند که این کلام نمی تواند از یک غیر معصوم صادر شود چون فوق کلام مخلوق است در آن صورت می توان پذیرفت که این خبر از معصوم (ع) است. و در این جا اشاره می کنند به عهدنامه مالک اشتر که غیر از امام علی (ع) چه کسی می تواند چنین سخنانی را بر زبان بیاورد و ما هم در این جا می گوییم غیر از فاطمه زهرا (س) چه کسانی می توانند این خطبه ها را بر زبان بیاورند، حتی اگر سند هم نداشته باشد.