سالار بانوان گيتى حضرت مريم است يا حضرت زهرا(عليها السلام)؟

ریاحین ـ سؤال زیر یکی از شبهاتی است که در موضوع قیاس میان حضرت مریم و فاطمه زهرا (علیهاالسلام) مطرح است و گاه ذهن را در تشخیص مقام و جایگاه سرور بانوان جهان به پرسش می کشاند که سرانجام طبق آیه قرآن مریم دختر عمران سرور بانوان جهان است و یا با وجود احادیث، فاطمه زهرا علیهاالسلام از چنین جایگاهی در عالم هستی برخوردار است؛ پاسخ زیر به خوبی این شبهه را تبیین و جواب را روشن می نماید:

س. خدا در قرآن شريف به صراحت آيه مباركه، حضرت مريم، دختر عمران را «سَيِّدةُ نِساءِ الْعالَميْن» ناميده است، با اين وصف چگونه ما بگوييم كه حضرت فاطمه زهرا(عليها السلام) سالار بانوان گيتى يا «سَيِّدةُ نِساءِ الْعالَميْن» است؟ آيا اين سخن با صراحت قرآن شريف ناسازگار نيست؟
افزون بر اين، ما به برخى از روايات رسيده از پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) استدلال مى كنيم كه مى فرمايد: «إنَّ مَرْيَم سَيِّدةُ نِساءِ عالَمِها» امّا آيا اين سخن با بيان قرآن ناسازگار به نظر نمى رسد كه مى فرمايد:
«وَإِذْ قَالَتْ الْمَلاَئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ*»;([1]) و هنگامى را ]به ياد آور [كه فرشتگان گفتند: اى مريم! به يقين خدا تو را برگزيده و پاك ]و پاكيزه ات [ساخته و تو را بر زنان گيتى برترى بخشيده است؟ درجه اعتبار اين احاديث با وجود آيه شريف چيست؟

پاسخ: حضرت آیت الله العظمی سید صادق روحانی:
ج: باسمه جلت اسمائه
در قرآن كريم عبارت «سَيِّدةُ نِساءِ الْعالَميْن» نيامده، بلكه اين جمله در روايات و تفاسير آمده است. قرآن در مورد حضرت مريم مى فرمايد:

«وَإِذْ قَالَتْ الْمَلاَئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ*»;([2]) و هنگامى را ]به ياد آور [كه فرشتگان گفتند: اى مريم! به يقين خدا تو را برگزيده و پاك ]و پاكيزه [ساخته و تو را بر زنان گيتى برترى بخشيده است.

در تفسير اين آيه آمده است كه: گزينش مريمِ پاك از جانب خدا، گزينش از ميان بانوان و دختران معاصر و روزگار مريم بر مادرى مسيح و به دنيا آوردن آن پيامبر بزرگ، به صورت باكره و بدون دست زدن بشرى بر آن دختر پاك و پاكيزه بود; امّا روايات رسيده در وصف و ستايش «سَيِّدةُ نِساءِ الْعالَميْن»، نشانگر هماهنگى و انطباق آنها با وجود ارجمند حضرت فاطمه(عليها السلام) به صورت اطلاق است و نه مقيّد به برترين بانوى روزگار خود بودن، كه وصف حضرت مريم(عليها السلام) مادر مسيح است.

با اين بيان، كمترين مخالفتى ميان اين بيان و آيه شريفه وجود ندارد، بهويژه اگر بر اين باور باشيم كه بيان مفاهيم و معارف و آموزه هاى قرآن و تأويل آن از حقوق اختصاصى خاندان عصمت است، درست همانگونه كه در قرآن به صراحت چنين آمده است: «وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ»([3]) امّا كسانى كه در دل هايشان كژى است، از ]آيات[ آن، آنچه را متشابه است پى مى گيرند تا فتنه جويى كنند و درپى تأويلِ]دلخواه[ آن بر آيند، با آن كه تأويل قرآن را جز خدا و فرورفتگان در دانش، كسى نمى داند....

گفتنى است كه «ألرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ» يا فرورفتگان در دانش، به امامان اهل بيت(عليهم السلام) تفسير شده است.

پی نوشت:
[1]ـ  آل عمران/ آيه 42.
[2]ـ  آل عمران/ آيه 42.
[3]ـ  «هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُوا الاَْلْبَابِ»
اوست آن كسى كه اين كتاب را بر تو فروفرستاد. برخى از آن، آيات محكم است ]و پيام آن روشن[، كه آن ها بنياد كتاب است، و ]برخى[ ديگر متشابه است ]و تأويل پذير[. امّا كسانى كه در دل هايشان كژى است، از ]آيات [آن، آنچه را متشابه است پى مى گيرند تا فتنه جويى كنند و درپى تأويلِ]دلخواه[ آن بر آيند، با آن كه تأويل آن را جز خدا و فرورفتگان در دانش، كسى نمى داند; ]و آنان هم [مى گويند: ما به ]همه [آن ايمان آورديم. سراسر ]آن [از نزد پروردگار ماست; و جز خِردمندان كسى به خود نمى آيد. آل عمران/ آيه 7.