اهتمام شیعه به زیارت حضرت معصومه سلام اللَّه علیها
ریاحین ـ بسیارى از شیعیان كشورهاى خارج كه براى زیارت حضرت رضا علیهالسّلام به ایران مىآیند، تقیّد و اهتمام كامل دارند كه از مشهد به قم بیایند و قبر منوّر حضرت فاطمه معصومه سلاماللَّهعلیها را هم زیارت كنند و همانگونه كه ایرانیانى كه به مكّه مشرّف مىشوند، اگر قبل از اعمال حجّ به زیارت رسول خدا صلّىاللَّهعلیهوآله در مدینه مىشتابند و یا اگر به عراق براى زیارت حضرت امیرالمؤمنین و حضرت سیدالشّهدا بروند، مقیّدند علاوه بر زیارت آن دو بزرگوار و زیارت كاظمین علیهماالسّلام اگرچه یك روز هم كه شده به سامرّا بروند و قبر مبارك حضرت هادى و حضرت عسكرى علیهماالسّلام را زیارت كنند، زائران خارجى حضرت رضا علیهالسّلام نیز سفر زیارتى خود رإ؛ با زیارت مرقد منوّر حضرت فاطمهمعصومه سلاماللَّهعلیها تكمیل مىكنند و بالاخره هر سال جماعت بسیارى از شیعیان و موالیان اهلبیت علیهمالسّلام از اطراف و اكناف ایران از اقصى نقاط جهان و از بلاد بعیده و دوردست، براى درك فیوضات بىشمار در پرتو زیارت آن معظمه آل عصمت به قم آمده، در كنار قبر شریف و مرقد دلرباى وى عرض ادب و اخلاص مىكنند.
عشق و علاقه قلبى و عمیق دلدادگان اهلبیت عصمت و طهارت به زیارت كریمهخاندان وحى حضرت فاطمهمعصومه سلاماللَّهعلیها چنان است كه گاهى خیل عاشقان و علاقمندان آن حضرت وارد شهر قم مىشوند و چون در این شهر آشنایى نداشته و وضع مالى و مادّى آنان ایجاب نمىكند كه در هتلها و حتى مسافرخانههاى معمولى سكونت كنند، در كنار رواقها و صحنهاى شریف و گاهى در میادین و خیابانهاى مجاور حرم شریف بار مىاندازند و گاهى كنار خیابان و پیادهروها، مختصر چیزى را انداخته، فرش مىكنند و با كمبود وسایل و نبود امكانات لازم همانجا مختصر غذایى طبخ و یا تهیّه مىنمایند و مصرف مىكنند و همانجا در گرما و سرما استراحت مىنمایند.
آرى، همه این شداید و سختیها را تحمّل كرده و بر خود هموار مىسازند و دلخوشى آنان به این است كه توانستهاند قبر مطهّر دختر موسىبنجعفر علیهالسّلام را زیارت كنند. اینها مظاهر عشق و علاقمندى مردم مسلمان و دیندار به زیارت بانوى اسلام و كریمه اهلبیت است.
خانم محترمه و با دیانتى (1) با گروهى به زیارت قبر حضرت رضا علیهالسّلام مشرّف شده بودند. در بازگشت هنگام شب وارد قم مىشوند و درب حرم و صحن منوّر حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها بسته بوده است. زائران مىخواستهاند كه راننده اتوبوس تا اذان صبح توقّف كند تا بتوانند حرم مطهّر حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها را زیارت كنند، ولى او نمىپذیرد و به درخواست آنان اعتنا نكرده، به سوى شیراز ادامه حركت مىدهد.
آن خانم محترمه براى همیشه دلسوخته و افسردهخاطر بود كه موفّق به زیارت حضرت فاطمه معصومه سلاماللَّهعلیها نشده است.
علماى بزرگ و طراز اوّل شیعه همواره اهتمامى شدید به زیارت حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها داشتند، از جمله آنان استاد بزرگ ما مرحومآیتاللَّهالعظمىآقاى گلپایگانى اعلىاللَّه مقامه مقیّد به این موضوع بودند. ایشان سالیان سال نماز صبح را در مسجد بالاسر مىخواندند و در همین فرصت مدّتى را در نزدیكى قبر مطهر حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها مىنشستند و به زیارت و راز دل گویى با آن حضرت مىپرداختند. در سالهاى اواخر اشتغالشان به تدریس، روز چهارشنبه بعد از فراغت از درس مشرّف مىشدند و مدّتى بالاى سر حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها درست متصل به قبر مبارك به زیارت و عبادت مىپرداختند. خدّام محترم حرم در ساعت زیارت ایشان قسمت بالاى سر مبارك را خلوت مىكردند و تا پایان برنامه، مراقبشان بودند تا هجوم جمعیّت به سوى ایشان مانع زیارت و دیگر برنامههایشان نشود، البته به طور متفرق و به مناسبات هم به حرم مشرف مىشدند و این برنامه همواره انجام مىشد.
یكى از سالها كه براى تغییر آب و هوا به جاسب - محلّى در اطراف قم - مىرفتند و شاید آخرین مسافرت تابستانى ایشان به آنجا بود، كسالت و ضعف و خستگىشان شدّت داشت، با این حال فرمودند: اول به حرم مشرّف مىشوم و از آنجا به جاسب مىرویم. بعضى از نزدیكان ایشان عرض كردند: حالتان مساعد نیست، بنابراین همچنان كه اتومبیل از كنار حرم عبور مىكند شما از داخل سلام كنید و زیارت نمایید، ولى ایشان نپذیرفتند و بالاخره با همان حالت به حرم رفتند، در حالى كه بعد از پایان زیارت نتوانستند مسافت كوتاه ما بین داخل حرم تا درب كنار خیابان موزه را راه بیایند. لذا براى ایشان در نزدیكى درب خروجى مسجد طباطبائى - مسجد موزه - صندلى گذاشتند و بعد از مختصر استراحتى ایشان را به نزدیك ماشین آورده و سوار كردند.
مرحوم آقاى حاج آقا حسین فاطمى رحمةاللَّهعلیه راجع به استادش مرحوم آقاى حاج میرزا جواد آقاملكى تبریزى مىنویسد: براى رفتن به زیارت حضرت فاطمه معصومه سلاماللَّهعلیها بسیار جدیّت داشتند و با داشتن مرض قلب همه روزه به حرم مشرّف مىشدند. (2)
بلكه از بعضى از آثار گذشتگان مانند نوشته شیخ عبدالجلیل قزوینى رازى استفاده مىشود كه زیارت حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها اختصاصى به شیعه نداشته، بلكه اهل سنت و علما و دانشمندان آنان نیز به زیارت بانوى بهشتیان مىرفتهاند و عبارت او در این مورد چنین است: و اهل قم به زیارت حضرت فاطمه سلاماللَّهعلیها، بنت مطهّره موسى بن جعفر علیهالسّلام روند كه ملوك و امرا و علماى حنفى و شافعى به زیارت آن تربت، تقرّب نمایند. (3)
بلكه این عبارت حاكى از آنست كه علماى مذاهب مختلف اهل سنت به زیارت حضرت فاطمه معصومه سلاماللَّهعلیها بنت موسى بن جعفر علیهالسّلام مىآمدهاند و چون در مقدّمه مصنّف آن كتاب، از تاریخ ماه ربیع الاول سال پانصد و پنجاه و شش از هجرت صاحب شریعت، ذكرى كرده، باید گفت: علماى اهل سنت از شهرهاى سنّىنشین ایران در قرن ششم براى زیارت حضرت معصومه سلام اللَّه علیها به قم مىآمدهاند و وقتى علماى سنى مذهب چنین باشند، به طور طبیعى عوام و پیروان آنان نیز اینگونه بوده و به زیارت حضرت فاطمه معصومه سلاماللَّهعلیها اهمیّت مىدادهاند.
پی نوشت ها1:
(1) مرحومه مادربزرگم، یعنى مادر مادرم رحمةاللَّهعلیها، خداوند اموات همه اهل ایمان و آن مرحومه مغفوره را در عالم آخرت با حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها محشور فرماید.
(2) فاطمى، سید حسین، جامع الدرر، ج 2، ص 228.
(3) قزوینى رازى، عبدالجلیل، النقض، ص 643.
منبع» بانوی ملکوت/ آیت الله کریمی جهرمی