پرستاری که پرچمدار نهضت شد

ریاحین ـ یکی از کارهای که معمولا والدین انجام می دهند نامگذاری فرزند است اماّ امیرمؤمنان (ع) و فاطمه زهرا(س) در انتخاب نام برای فرزندان خود هیچگاه بر پیامبراکرم(ص) سبقت نمی گرفتند و این کار را به خاتم انبیاء واگذار می نمودند. اکنون درانتخاب نام برای مولود شریف خود منتظر نبی مکرم اسلام(ص) هستند. لذا نقل شده:
پیامبر صلی الله علیه و آله در سفر بود، بعد از بازگشت از سفر، به محض شنیدن خبر تولد، مشتاقانه به خانه علی علیه السلام رفت . نوزاد را در بغل گرفت و بوسید، بعد از مدتی جبرائیل بر پیامبر نازل گردید و نام زینب (زین + اب) را که به معنای «زینت پدر» است، برای این دختر انتخاب نمود. (1)

انسان کامل

در روایات متعددی برای یک انسان کامل صفات و خصوصیاتی بیان شده من جمله درکلامی ازامام باقر(ع) می خوانیم که حضرت فرموده اند:
الکمال، کلّ الکمال، التّفقّه فی الدّین، و الصّبرعلى النّائبة، و تقدیر المعیشة. امام باقر( ع ): منتها درجه کمال، تفقّه‏ در دین‏ است، و صبر به هنگام رسیدن بلا، و اندازه نگاه داشتن درمعیشت است.(2)

تفقه در دین

با جرأت می توان گفت یکی از بارزترین مصادیق این روایت حضرت زینب (س) است زیرا درباره تفقه دردین نسبت به ایشان ازهمان اوان کودکی و خردسالی مسائلی مطرح شده که دلالت بر این خصوصیت می نماید. که در این باره اینگونه نقل گردیده :
دختر بزرگوار فاطمه علیها السلام در سن پنج یا شش سالگی مادر خود را از دست داد. لیکن با همین سنّ کم چنان تربیت شده بود که از فاطمه علیها السلام حدیث و روایت نقل کرده و برخی از تاریخ‏نویسان و محدثان، خطبه فدک را به نقل از همین بانوی بزرگوار یعنی حضرت زینب ذکر کرده‏اند. به عنوان نمونه ابوالفرج در مقاتل الطّالبیین در شرح حال عون بن عبداللَّه بن جعفر می‏نویسد: مادر عون زینب عقیله، دختر علی بن‏ابی‏طالب است. سپس ادامه می‏دهد:
زینب همان زنی است که ابن عباس خطبه فدک فاطمه علیها السلام را از او روایت کرده است و در آغاز خطبه گوید: این خطبه را عقیله ما زینب دختر علی علیه السلام برای ما روایت کرد .(3) از میان محدثان، مرحوم شیخ صدوق در کتاب علل در باب علل الشّرایع و اصول الاسلام بخشی از اوایل خطبه فدک را که در آن علل احکام ذکر شده نقل و سند آن را این‏گونه ذکر می‏کند: حَدَّثَنا مُحَمّدُ بنُ مُوسَی بنِ المُتَوَکِّل، قالَ: حَدَّثنَا عَلیُّ ابن الحُسَین السَّعْدآبادی، عَنْ اَحْمَد بنِ اَبی عَبْداللَّهِ البَرقی، عَنْ اِسْماعیلَ بن مِهْران عَنْ اَحمَد بن مُحَمَّد ابنِ جابر، عَنْ زَیْنَب بِنْتِ عَلیّ قالَتْ: قالت فاطمةعلیها السلام فی خُطَبَتِها... (4) بر خواننده محترم پوشیده نیست که نقل چنین خطبه‏ای از طرف دختری در سن پنج یا شش سالگی و حفظ کامل آن با آن همه بلاغت و جامعیت، نشانه کمال رشد، فهم، علم و دانایی اوست و می‏توان گفت که ایشان عطیّه الهی بوده و ویژگی‏های خاصّی داشته است. سخنان حضرت زینب علیها السلام در طول مسافرت کربلا، کوفه و شام و خطبه‏ها و سخنرانیهایی که در فرصتهای مختلف در برابر ستمکاران و طاغیان آن زمان و مردم ایراد فرموده است، نشان می‏دهد که علم، دانش و کمال آن بانوی بزرگوار اکتسابی و از راه تحصیل و تعلیم نبوده است بلکه‏ عنایت الهی و جنبه خارق‏العاده‏ای داشته است. دلیل این ادّعا کلام امام چهارمعلیه السلام است که پس از سخنرانی زینب علیها السلام در کوفه، آن حضرت خطاب به او فرمود: یا عَمَّة! اُسْکُتی اَنْتِ بِحَمْدِاللَّهِ عالِمَةٌ غَیْرُ مَعَلَّمَة، وَ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَة... [عمه جان! آرام باش و سکوت اختیار کن که تو بحمداللَّه دانشمندی معلم ندیده و فهمیده‏ای هستی که کسی به تو فهم نیاموخته است.] ( 5)

پرستاری صبور ، مهربان و شجاع

ویژگی و خصوصیّت دوم یک انسان کامل، طبق روایت مذکور صبر در مصیبتها و مشکلات است. عقیلة العرب در این زمینه با صبر و استقامت بی نظیر از همان دوران کودکی سختیها و گرفتاریها را پشت سر گذاشت و با سربلندی ازتمام امتحانات الهی بیرون آمد.
مهمترین موضع نشان دهندۀ صبوری ایشان، سر زمین کربلا و واقعه عاشورا است، قضیه ای که شهادت برادران و فرزندان و سایر خاندان بنی هاشم همراه با بقیه یاران از یک طرف ، و اسارت زنان و کودکان دل خسته از سوی دیگر مشکلات عدیده ای را برای آنها بوجود آورد. در این میان زینب کبری(س) با صبر و شکیبائی توأم با صلابت و اقتدار به بهترین نحو وظیفه خطیر خود را انجام داد ، او نه تنها مرحم بر دل زنان داغدیده و کودکان رنجور می گذاشت و از بیمار کربلا حضرت زین العابدین (ع) پرستاری می نمود بلکه از قیام عظیمی که هنوز ناتمام مانده باید پرستاری و محافظت کند، دختر زهرای اطهر(س) پرچم نهضت عاشورا را به دوش گرفت ، درحالی که با مهر و صفا و محبّت برای کاروان اسیر دلسوزی می کند و از جهتی با قدرت و شجاعت ، فصاحت و بلاغت در مقابل دشمنان مغرور و خود خواه با خطبه های آتشین و غرّاء بر آنها می تازد و خاندان بنی امیه، در رأس آن یزید لعنة الله علیه را منکوب و پایه های حکومت مستکبران را به لرزه در آورد. در نتیجه امّ المصائب با تحمّل همه سختیها به عالم نشان داد که خاندان اهل بیت صلوات الله علیهم اجمعین و محبّین و عاشقان آنها تحت هیچ شرائطی در مقابل ظالمان و متکبّران سر تعظیم فرود نیاورده و نمی آورند و تا ظهور حضرت بقیة الله (عج) و حکومت جهانی آن حضرت در تمام عرصه ها با تکیه بر قدرت لایزال الهی ایستاده اند.

عفت و حیا، بهترین چیزی که برای زن لازم است

بی تردید مهمترین عامل برای تقرّب به ‏درگاه ایزد بی همتا و نائل شدن به ‏ کمال انسانیت، بندگی معبود یگانه است که با اتیان واجبات و ترک محرمات، بندگی محقّق می شود.
حضرت زینب (س) همچون پدر بزرگوار خود مولای متقیان علی (ع) و مادرشان سیده نساء عالمیان با عمل به فرامین الهی و تلاش برای خشنودی خدا علاوه بر اتیان واجبات، درسخت ترین شرائط به مستحبات هم جامه عمل پوشید ، که ازامام سجاد (ع) نقل شد حضرت فرمودند:
درشب یازدهم محرّم عمه‏ام زینب را دیدم که در جامه نماز نشسته و مشغول عبادت است (6)
وهمچنین در کلامی دیگر فرمودند:
عمه ام زینب در مسیر کوفه تا شام همه نمازهای واجب و مستحب را اقامه می نمودو در بعضی منازل به خاطر شدت گرسنگی و ضعف، نشسته ادای تکلیف می کرد. (7)
آری عقیله بنی هاشم همانند مادرش فاطمه زهرا (س) الگوئی برای سایر زنان شایسته و مؤمنه می باشد که باید با الگو قرار دادن آنها در همه زمینه ها من جمله عفت و حیا به حفظ حجاب خود همّت گمارند تا بتوانند به این واجب الهی عمل نمایند. و به بهترین چیزی که برای یک زن لازم است دست یابند، امّا بهترین چیز برای یک زن چیست، این همان سؤالی است که نبی مکرّم اسلام از اصحاب خود پرسیدند و کسی قادر برجواب نبود در نهایت فاطمه زهرا (س) جواب دادند. که در روایتی ازامیرمؤمنان حضرت علی (ع) اینگونه روایت شد که فرمود:
ما نزد رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم نشسته بودیم که آن حضرت فرمود: به من بگویید که چه چیزى براى زنان بهتر است؟
همه ما از جواب بازماندیم و متفرّق شدیم، و من نزد فاطمه آمدم و آنچه را که پیامبر از ما پرسیده بود و ما نتوانسته بودیم جواب دهیم، براى او باز گفتم. فاطمه گفت: ولى من جواب این سؤال را مى‏دانم، بهترین چیز براى زنان آن است که مردان را نبینند و مردان نیز آنان را نبینند
على علیه السّلام گوید: من به نزد رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم بازگشتم و به آن حضرت گفتم: اى رسول خدا! من پاسخ آن سؤال را مى‏دانم و آن این است که بهترین چیز براى زنان آن است که مردان را نبینند و مردان نیز آنها را نبینند.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمودند: چرا هنگامى که نزد من بودى این جواب را بیان نکردى، بگو بدانم چه کسى آن را به تو تعلیم داده است؟
گفتم: فاطمه علیها السّلام، پس رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم از این امر تعجّب کردند و گفتند: همانا فاطمه پاره‏اى از تن من است‏.( 8)
زینب کبری(س) با عمل به این آموزه های دینی ، خود را همیشه از دید نامحرمان می پوشاند حتی زیارت قبر پیامبر(ص) را در تاریکی شب انجام می دادند تا نامحرمی او را نبیند. که در این باره یحیى مازنى یکى از اهالى مدینه مى‏گوید:
هرگاه زینب علیها السلام مى‏خواست‏شب به زیارت قبر جد خود، رسول خدا، صلى الله علیه و آله برود، امام حسن و امام حسین علیهما السلام از دو طرف او حرکت مى‏کردند و خواهر خود را در حالى که در وسط قرار داده بودند، به سوى حرم پیامبر صلى الله علیه و آله مى‏بردند و على علیه السلام هم کسى را مى‏فرستاد تا قبل از آن که زینب وارد حرم شود، چراغ‏هاى حرم را خاموش کند تا نامحرمى به سوى او نگاه نکند. (9)

1- ریاحین الشریعه 3 / 39
2- الحیاة / ترجمه احمد آرام ‏3 / 277
3- مقاتل الطالبین ص 89
4- علل الشرایع 1/ 236
5- زینب عقیله بنی هاشم سید هاشم رسولی محلاتی
6- ریاحین الشریعه 3 / 61
7- همان
8- زندگانى حضرت زهرا علیها السلام ( ترجمه جلد 43 بحار الأنوار) ترجمه روحانى ص318
9- خصائص زینبیه سید نورالدین جزایرى ص 169 - ریاحین الشریعه 3 / 60