اعتراف طبری به آتش زدن خانه وحی از طرف عمر
ریاحین : از جمله منابعی كه در آن تهدید به آتش زدن خانه وحی از طرف عمر ، به صراحت وارد شده است ، تاریخ الامم و الملوك ( تاریخ طبری ) تالیف ابی جعفر محمد بن جریر طبری متوفی سال 310 ه ق می باشد.
آشنایی مختصر با صاحب كتاب
محمد بن جریر طبری از بزرگان و اكابر عامه می باشد. وی دارای تالیفات زیاد در موضوعات مختلف می باشد .
از جمله كتب معروف وی ، می توان به تاریخ الامم و الملوك ( تاریخ طبری ) ، تفسیر جامع البیان ( تفسیر طبری ) ، المنخب من ذیل المذیل ( در مورد تاریخ صحابه و تابعین ) ، صریح السنه ، كتاب الولایه ( در اثبات طرق حدیث غدیر خم - بنا به نقل ابن كثیر دمشقی ، این كتاب در 2 مجلد ضخیم تنظیم شده بود . " البدایه و النهایه ج11 ص 167 " ) .
ابن كثیر در مورد ابن جریر طبری چنین می گوید :
" وكان حافظا لكتاب الله ، عارفا بالقراءات كلها ، بصیرا بالمعانی ، فقیها فی الاحكام ، عالما بالسنن وطرقها وصحیحها وسقیمها ، وناسخها ومنسوخها ، عارفا بأقوال الصحابة والتابعین ومن بعدهم ، عارفا بأیام الناس وأخبارهم . وله الكتاب المشهور فی تاریخ الأمم والملوك ، وكتاب التفسیر لم یصنف أحد مثله. "
( البدایه و النهایه - ابن كثیر - ج11 ص 166 )
تاریخ طبری از جمله معتبرترین كتب تاریخی اهل سنت می باشد . آنچنان كه بسیاری از علمای اهل سنت من جمله ابن خلدون ( در تاریخ ابن خلدون ) ، ابن اثیر ( در الكامل فی التاریخ ) ، ابن كثیر ( در البدایه و النهایه ) و ... از مطالب وی مستقیما استفاده كرده اند.
نكته جالب در مورد این عالم اهل تسنن این است كه وی در تفسیر آیه 6 سوره مائده ، بیان كرده است كه باید پاها را مسح كرد . ( تفسیر جامع البیان - طبری - ج 6 ص 177 ) و ابن كثیر در البدایه و النهایه ج 11 ص 167 نیز به این نظر طبری اشاره كرده و البته توجیهاتی دارد كه دیدن آن خالی از لطف نیست.
اعتراف طبری در خصوص تهدید عمر به آتش زدن خانه وحی
طبری در تاریخ خود ج2 ص 443 ( باب السنه الحادیه عشره من الهجره ) با سند خود بیان می كند كه :
" حدثنا ابن حمید قال حدثنا جریر عن مغیرة عن زیاد بن كلیب قال أتی عمر بن الخطاب منزل علی وفیه طلحة والزبیر ورجال من المهاجرین فقال والله لأحرقن علیكم أو لتخرجن إلی البیعة فخرج علیه الزبیر مصلتا بالسیف فعثر فسقط السیف من یده فوثبوا علیه فأخذوه. "
یعنی :
حدیث كرد ما را ابن حمید ، گفت حدیث كرد ما را جریر بن مغیره از زیاد بن كلیب كه گفت : عمر بن خطاب به منزل علی ( علیه السلام ) آمد در حالیكه طلحه و زبیر و مردانی از مهاجرین در آنجا بودند . پس گفت : به خدا قسم كه شما را به آتش می كشم مگر اینكه برای بیعت خارج ( از خانه ) بیرون آیید. زبیر با شمشیر بر او وارد شد . پس شمشیر را از دستش انداختند و و بر وی هجوم آورده و او را گرفتند.
ترجمه سند روایت :
توثیق محمد بن حمید بن حیان التمیمی ، ابو عبدالله الرازی ( ابن حمید ) استاد طبری
یوسف المزی در تهذیب الكمال ج 25 ص 100 ( ذیل رقم 5167 ) از قول ابا زرعه می گوید :
من فاته ابن حمید یحتاج ان ینزل فی عشره آلاف حدیث .
و در ج25 ص 101 بیان می كند كه ابوبكر ابن خیثمه گفت : از یحیی بن معین در مورد محمد بن حمید رازی سوال شد. ابن معین گفت : ثقه ، لیس به باس ، رازی كَیس.
( البته تضعیف ابن حمید بوسیله جوزجانی و ... كه در تهذیب التهذیب آمده است ، مردود می باشد زیرا كه اساتید رجال اهل سنت مانند ابن معین و ابوزرعه ، وی را توثیق كرده اند.)
ذهبی ( امام الجرح و التعدیل ) در تذكره الحفاظ ج 2 ص 491 می گوید :" حدث عنه ابو داوود و الترمذی و ابن ماجه و ... "
ذهبی در سیر اعلام النبلاء ج 11 ص 503 و 504 درباره وی می گوید : " حدث عنه ابو داوود و الترمذی و القزوینی فی كتبهم و احمد بن حنبل و ابو زرعه و .... و محمد بن هارون الرویانی و خلق كثیر ."
" و قال ابو قریش الحافظ : قلت لمحمد بن یحیی : ما تقول فی محمد بن حمید ؟ فقال : الا ترانی احدث عنه ."
توثیق جریر ( جریر بن عبدالحمید ) متوفی سنه 188 ه ق
" 257 - 26 / 6 ع - جریر بن عبد الحمید الحافظ الحجة أبو عبد الله الضبی الكوفی محدث الری . ولد سنة عشر ومائة . وسمع من منصور بن المعتمر وحصین بن عبد الرحمن وبیان بن بشر وسهیل والأعمش وعدة . وقرأ القرآن علی حمزة . حدث عنه علی ابن المدینی وإسحاق وقتیبة ویوسف بن موسی القطان وأحمد بن حنبل وعلی بن حجر وعثمان بن أبی شیبة ومحمد بن حمید وخلق كثیر . رحل إلیه المحدثون لثقته وحفظه وسعة علمه . قال ابن معین سمعته یقول : عرض علی بالكوفة ألفا درهم یعطونی مع القراء فأبیت ثم جئت اطلب ما عندهم . قال یحیی بن معین : طلب جریر الحدیث خمس سنین فقط . توفی جریر بالری فی سنة ثمان وثمانین ومائة رحمه الله تعالی وحدیثه عال فی جزء ابن عرفة. "
( تذكره الحفاظ - ذهبی - ج1 ص 271 و 272 )
یوسف المزی در تهذیب الكمال ج4 ص 544 در مورد وی می گوید : " و قال محمد ابن سعد : كان ثقه كثیر العلم ، یرحل الیه ".
توثیق مغیره ( المغیره ابن مقسم الضبی )
یوسف المزی در تهذیب الكمال ج 28 ص 399 در باره وی می گوید :
" و قال عبید بن یعیش ، عن ابی بكر بن عیاش : ما رایت احدا افقه من مغیره ، فلزمته. "
و در همان جلد در ص 400 می گوید :
" و قال احمد بن سعد بن ابی مریم ، عن یحیی بن معین : ثقه ، مامون."
ابن حجر عسقلانی در تهذیب التهذیب ج 10 ص 241 درباره وی می گوید :" و قال النسائی : مغیره ثقه ". ...... " و ذكره ابن حبان فی الثقات "
توثیق زیاد بن كلیب التمیمی الحنظلی ، ابو معشر الكوفی
ابن حبان در الثقات ج6 ص 327 درباره وی می گوید :
" زیاد بن كلیب أبو معشر النخعی من أهل الكوفة یروی عن الشعبی وإبراهیم النخعی روی عنه یونس بن عبید وخالد الحذاء وشعبة وكان من الحفاظ المتقنین مات سنة سبع عشرة ومائة."
یوسف المزی در تهذیب الكمال ج 9 ص 505 درباره وی می گوید : " قال احمد بن عبدالله العجلی : كان ثقه فی الحدیث . قدیم الموت."
و در همان جلد ص 506 درباره وی می گوید : " و قال النسائی : ثقه " ..... روی له مسلم ، و ابو داود ، و الترمذی ، و النسائی.
ذهبی در الكاشف فی معرفة من له روایة فی كتب الستة ج 1 ص 412 درباره وی می گوید :
" 1705 - زیاد بن كلیب أبو معشر التمیمی عن إبراهیم والشعبی وعنه منصور وأبو بشر وابن أبی عروبة حافظ متقن توفی 119 . م د ت س . ".
منبع: وبلاگ شبهای پیشاور