/ / حقيقت شب قدر
ریاحین ـ
مردى نصرانى خدمت امام موسى كاظم عليه السلام شرفياب شد و در بين سؤالات متعددى كه بيان داشت تفسير باطن آيات اول سوره دخان را جويا شد. امام عليه السلام در پاسخ فرمودند:
«اما «حم» محمد است و «كتاب مبين» على است و اما الليلة فاطمه عليها السلام است. (1)»
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
«هركس فاطمه عليها السلام را آنگونه كه حق فاطمه عليها السلام است بشناسد شب قدر را ادراك كرده است و علت نامگذارى آن حضرت به فاطمه عليها السلام آن است كه خلائق از كنه معرفت وى بريده شدند، به كنه معرفت وى نمى رسند.»
در تفسير فرات كوفى چنين آمده است كه فرات مى گويد: محمد بن قسم بن عبيد به اسناد معنعن خويش از ابى عبدالله عليه السلام حديث خواند كه آن حضرت فرمود:
«انا انزلناه فى ليلة القدر» ليلة، فاطمه عليها السلام است و قدر، الله است، پس آن كسى كه فاطمه عليها السلام را آنگونه كه سزاست بشناسد شب قدر را ادراك كرده است. علت نامگذارى وى به فاطمه عليها السلام نيز آن است كه خلائق از معرفت فاطمه عليها السلام محروم و بريده شدند.
بيان و رفع شبهه
چه ارتباطى بين شب قدر و مقام معنوى حضرت زهرا عليها السلام وجود دارد؟
آيت الله العظمى روحانى (دام ظله) درباره رابطه ميان شب مبارك قدر و شخصيت با معنويت صديقه طاهره، فاطمه زهرا عليها السلام مى فرمايند:
در تفسير صافى ذيل آيه هاى آغازين سوره مباركه دخان آمده است:
«بسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ * حم * وَالْكِتَابِ الْمُبين * إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِى لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِين * فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيم». (2)
به نام خداوند مهرگستر مهربان؛ حا، ميم. سوگند به اين كتاب روشنگر، كه ما آن را در شبى خجسته فرو فرستاديم، چرا كه ما بيم دهنده ايم. در آن شب، هر كار استوارى مشخص مى گردد.
در ذيل اين آيات آورده اند: مردى مسيحى از امام كاظم عليه السلام از باطن اين آيات پرسيد، آن حضرت فرمود:
«أمّا حم* فَهُوَ مُحَمَّد صلى الله عليه وآله، وَ أمَّا الْكِتَابُ الْمُبين* فَهُوَ أمِيْر الْمؤمنين علىّ عليه السلام، وَ أمَّا اللَّيْلَة، فَفاطمة عليها السلام، وَ أمَّا قَوْلهُ فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ* يَقُول يَخْرجُ منْها خَيْرٌ كثير».
امّا منظور از «حم»، وجود ارجمند محمّد صلى الله عليه وآله است، و منظور از «وَالْكِتَابِ الْمُبين» يا كتاب روشنگر، اميرمؤمنان عليه السلام است، و منظور از «لَيْلَةٍ مُبَارَكَة» يا كلمه شب، وجود مبارك فاطمه عليها السلام است، و امّا اين سخن كه: «فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ» در آن شب، هر كار استوارى مشخص مى گردد، به اين حقيقت اشاره دارد كه از آن بانوى بزرگ، خير و بركت بسيارى به جهان و جهانيان خواهد رسيد.
كوتاه سخن آنكه، همانگونه كه شب پربركت قدر، براى مردم مايه رحمت و بركت است، وجود گران قدر مادر امامان معصوم عليهم السلام، فاطمه زهرا عليها السلام نيز مايه خير و رحمت بسيارى براى جهان و جهانيان است. (3)
----------------------------------------------------------------------------
1) تفسير برهان، ج4، ص 158؛ اصول كافى، ج2، ص326
2) دخان، آيات 4-1
3) فضائل و مصائب حضرت زهرا عليها السلام، تألیف حضرت آيت الله العظمى روحانى (دام ظله)، ص 55 و 56