/ / حجت خدا در بين بندگان
ریاحین ـ
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله فرموده است:
«اِنَّ اللَّهَ جَعَلَ عَلِيًّا وَ زَوْجَتَهُ وَ اَبْنائَهُ حُجَجٌ عَلى خَلْقِهِ» (1).
خداوند متعال على، همسر و فرزندانش را حجت خود در ميان مردم قرار داده است.
بيان و رفع شبهه
آيا فاطمه زهرا عليها السلام بر فرزندان خود حجت است؟
احاديث زيادى وجود دارد كه نشان مى دهد فاطمه زهرا عليها السلام برترين شخصيت ها پس از رسول خدا صلى الله عليه وآله و امام على عليه السلام است؛ چنان كه برترى ايشان بر تمام پيامبران پيشين و امامان - به جز امام على عليه السلام - ثابت و استوار است تا آنجا كه امام باقر عليه السلام در بيان عظمت مادرش فرموده است:
«لَقَدْ كَانَتَ عليها السلام مَفْرُوضَة الطَّاعَة عَلَى جَمِيعِ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْس وَ الطَّيْرِ وَ الْوَحْشِ وَ اَلاَنبيا وَ الْمَلَائِكَةُ» (2).
اطاعت فاطمه عليها السلام بر تمام بندگان الهى حتى جن و انس، پرندگان و حيوانات، پيامبران و ملائكه واجب است.
همچنين در روايت ديگرى مى بينيم كه از پيشوايان اهل بيت عليهم السلام آمده است:
«نَحْنُ حُجَةُ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطِمَةُ حُجَّةُ اللّهِ عَليَنا» (3)
ما حجّت خدا بر آفريدگانش هستيم، و فاطمه، حجّت خدا بر ما.
براى پرهيز از هرگونه شبهه اى بايد گفت:
به نظر مى رسد منظور از كلمه «حجة» در اين حديث شريف، معناى لغوى آن، يعنى دليل و راهنما است. منظور از آن، چيزى است كه به آن استدلال و به وسيله آن رهنمود داده مى شود. با اين بيان معناى حديث اين مى شود كه: خدا بر مردم به وسيله عبادت و فرمانبردارى و تسليم در برابر مقرراتش به مرحلهاى كه پيشوايان اهل بيت عليهم السلام رسيده اند، استدلال مى كند و بر آنان نيز در صورتى كه لازم آيد، به آن جايگاه پرفرازى كه مادر گران قدرشان فاطمه عليها السلام اوج گرفته است.
علاوه بر اين، پاسخ اين پرسش چنين مرتفع مى شود كه در اين بيان منظور شأنيت و شايستگى و احتجاج است و نه فعليت آن؛ آرى! اگر از سوى آنان در كارى كوتاهى گردد، به وسيله او استدلال مى شود، امّا هرگز نه از سوى آنان در انجام وظايف كوتاهى مى گردد و نه نيازى به احتجاج و استدلال پيدا مى شود. اين بيان تنها نشانگر جايگاه پرفرازى است كه آن حضرت به وسيله عبادت خالصانه خدا و فرمانبردارى از او و تسليم در برابر مقررات خدا به آن، اوج گرفته است، و اگر فعليت هم اراده شود، به نوعى نشانگر برترى او از يك جنبه و جهت است و نه برترى مطلق او بر آنان. (4)
---------------------------------------------------------------------------------
1) عوالم ج 11، ص 78
2) عوالم، ج 11، ص 190؛ دلائل الامامة، ص 28
3) اين روايت از امام عسكرى به اين صورت آمده است كه فرمود: «نَحْنُ حُجَجُ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطمةُ حُجةٌ عَليَنا»؛ ما حجّت ها و برگزيدگان خدا بر آفريدگانش مى باشيم، و فاطمه، حجّت راستين و پُرشكوه خدا بر ما مى باشد (تفسير أطيب البيان، ج 13، ص 236).
4) فضائل و مصائب حضرت زهرا عليها السلام، تألیف حضرت آيت الله العظمى روحانى (دام ظله)، ص 38 و 39