23 ویژگی بارز سرزمین قم

براساس روایتی که میرزا محمد تقی خان سپهر در کتاب ناسخ التواریخ از امام رضا(ع) نقل کرده، لقبِ"معصومه" را امام هشتم به خواهر گرامی شان مطابق با روایت "من زار المعصومه بقم کمن زارنی" اعطاء فرموده اند.

حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد طبسی، در دوره کوتاه مدت حضرت معصومه(س) شناسی، در حرم مطهر با موضوع "نسب شناسی و ولادت حضرت معصومه(س)"، با اشاره به این که سخن درباره کریمه اهل بیت(س) و شهر قم بسیار زیاد است، گفت: کمتر شهری در میان شهرهای اسلامی جهان وجود دارد که اینقدر درباره آن صحبت به میان آمده است.

* 23 ویژگی قم

وی با بیان این که 23 ویژگی درباره شهر مقدس قم، أهل آن و حوادث این شهر بیان شده است، اظهار داشت: در روایتی از امام جعفر صادق(ع) آمده است: « إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ أَلَا إِنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ أَلَا وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْکُوفَةُ الصَّغِیرَةُ أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ  / آگاه باشید که برای خدا حرمی هست و آن مکه است، و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است، و برای امیرمؤمنان حرمی است و آن کوفه است. آگاه باشید که حرم من و فرزندان من بعد از من، قم است. آگاه باشید که قم کوفه کوچک ماست. آگاه باشید که برای بهشت هشت در است، سه تای آنها به سوی قم است. بانوئی از فرزندان من، به نام"فاطمه" دختر موسی، در آنجا رحلت می کند که با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند».

این استاد حوزه با اشاره به این روایت که بهشت 8 درب دارد و 3 درب آن از قم باز می شود، ابراز داشت: نکته ای که باید به آن اشاره کرد این است که این سخنان درباره مشهد و شهرهای مذهبی دیگر بیان نشده و این دلیل بر عنایت بسیار زیادی است که به شهر قم شده است.

* حرمت قم

این کارشناس امام شناسی ادامه داد: حضرت در بیان ویژگی دوم، قم را حرم امامان نامیده و منظور این است که معصومین(ع) در این مکان حق داشته و تردد دارند؛ پس باید حرمت این شهر حفظ شود.

حجت الاسلام والمسلمین طبسی با بیان این که قم سرزمین شیعیان است، خاطرنشان ساخت: این شهر مطابق با پیشگویی هایی که انجام شده در هیچ دورانی غیر از شیعه نخواهد داشت و این نکته را حضرت جبرائیل به پیامبر(ص) هنگامی که از مسجدالحرام به سمت آسمان ها معراج داشتند و از روی شهرقم می گذشتند که درخشش خاصی داشته، به نبی مکرم اسلام(ص) بیان نمود و عرض کرد: اینجا سرزمین شیعیان تو و شیعیان وصی تو علی بن أبی طالب(ع) است.

* جمله ای از مأمون درباره مردم قم

وی با بیان این که در تاریخ نیامده است که در قم غیرشیعه حضور داشته باشند و ائمه(ع) پیروان سخت و محکمی در این سرزمین داشته و دارند، ابراز داشت: از مأمون نقل شده است: ای کاش من 10 نفر از یاران خود را بدهم و یک نفر از قم داشته باشم.

استاد دوره حضرت معصومه(س) شناسی تصریح کرد: از دیگر پیشگویی هایی که درباره قم انجام شده، این است که فرموده اند: هر ظالم و جباری که قصد نابودی مردم قم را داشته باشد، خداوند او را هلاک خواهد کرد و به او أمان نمی دهد.

حجت الاسلام والمسلمین طبسی بیان داشت: نزدیک ترین نمونه ای که در زمان خود سراغ داریم، هجوم رژیم پهلوی به قم برای نابودی این شهر بوده که با تهدید وارد این شهر شده و به بیوت برخی از مراجع تعرض کردند؛ اما نتیجه ای برای آنها نداشته و از این شهر رفتند.

وی به روایتی از امام صادق(ع) اشاره کرد و گفت: پیشوای ششم شیعیان به عمران قمی فرمودند: «ما أرادهم جبار من الجبابره الا قصمه الله‏/ هیچ گاه هیچ گردنکشی از طاغیان نسبت ‏به آنان سوء قصد نمی‏ کند، مگر اینکه خداوند او را در هم می‏ شکند».

حجت الاسلام والمسلمین طبسی ادامه داد: از جمله پیشگویی ها درباره قم انجام شده، این است که خداوند متعال یاد قم را از ذهن جبارین برده و آنان قم را فراموش می کنند.

این محقق و پژوهشگر حوزوی در تأیید این سخن به روایتی از  امام جعفرصادق(ع) اشاره و اظهار داشت: حضرت فرموده اند: «ینسی الجبارین فی دولتهم ذکر قم و اهله کما نسوا ذکر الله/ و خداوند نام قم و اهل آن را از ذهن ستمگران دور می کند؛ همان طور که نام خدا را فراموش کردند».

* قم پناهگاهی برای تمام مردم جهان

استاد دوره حضرت معصومه(س) شناسی اضافه کرد: همچنین در بیان معصومین(ع) آمده است که قم پناهگاه شیعیان بوده و شاهد آن هستیم که از تمام شهرهای ایران و حتی از کشورهای دیگر در قم مهمان داریم و به این شهر پناه آورده اند.

وی ادامه داد: یکی از شخصیت هایی که برای تحصیل در قم حضور پیدا کرده، ابراهیم زاکزاکی از کشور نیجریه است که هنگامی که به کشور خود برگشت، با او درگیر شده و یک پسر او را زنده زنده سوزاندند و در ماه مبارک رمضان، در روز قدس در حمله ای که به شیعیان انجام شد، سه نفر دیگر از فرزندان این شخص به شهادت رسیدند و امروزه این روحانی نیجریه ای 10 میلیون هوادار پیدا کرده و بسیاری از این هواداران مسلمان و شیعه شده اند.

این استاد حوزه در ادامه به یکی دیگر از پیشگویی های امام صادق(ع) اشاره کرد و گفت: حضرت در روایتی فرموده است که در آینده یکی از دخترانم در قم از دنیا می رود و در این شهر دفن میشود که این نیز یکی از پیشگویی هاست که درباره قم انجام شده است.

این کارشناس امام شناسی ادامه داد: نکته جالب درباره این روایت این است که حضرت زمانی این سخنان را فرمودند که حتی امام کاظم(ع) نیز به دنیا نیامده بودند و حضرت معصومه ای وجود نداشت و شهر قم نیز جدیدا در حال راه اندازی بود؛ ولی حضرت این پیشگویی را پیش از سال 148 هجری قمری کرده بودند و در این روایت آمده است: رَوَی عِدَّةٌ مِنْ أَهْلِ الرَّیِّ أَنَّهُمْ دَخَلُوا عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قَالُوا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ الرَّیِّ فَقَالَ ع مَرْحَباً بِإِخْوَانِنَا مِنْ أَهْلِ قُمَّ فَقَالُوا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ الرَّیِّ فَأَعَادَ ع الْکَلَامَ قَالُوا ذَلِکَ مِرَاراً وَ أَجَابَهُمْ بِمِثْلِ مَا أَجَابَ بِهِ أَوَّلًا فَقَالَ إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ ص حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِی تُسَمَّی فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قَالَ الرَّاوِی وَ کَانَ هَذَا الْکَلَامُ مِنْهُ ع قَبْلَ أَنْ یُولَدَ الْکَاظِمُ ع / و روایت شده است که عده ای از اهالی ری نزد امام صادق (ع) آمدند و گفتند: ما از اهالی ری هستیم. امام(ع) فرمود: آفرین به برادران ما از اهالی قم. آن ها گفتند: ما از اهالی ری هستیم. اما امام صادق(ع) حرف خود را تکرار کرد. آن ها چند مرتبه حرف خود را تکرار کردند؛ اما امام صادق(ع) همان سخن اولی را در جواب آن ها گفتند. سپس فرمود: خدا حرمی دارد که آن حرم مکه است و رسول خدا نیز حرمی دارد که مدینه است و امیر المومنین(ع) حرمی دارد که کوفه است و همانا ما نیز حرمی داریم که آن سرزمین قم است و به زودی زنی از اولاد من که نام او فاطمه است در آن دفن می شود، پس هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب می شود. راوی گوید: این سخن قبل از متولد شدن امام موسی کاظم(ع) بود.

* نسب شناسی و ولادت

حجت الاسلام والمسلمین طبسی با بیان این مطلب که نام حضرت معصومه(س)، فاطمه است، خاطرنشان ساخت: نکته ای که باید به آن اشاره کرد این است که برای امام کاظم(ع) چند فاطمه ذکر کرده اند که برخی از مورخین آورده اند که این امام همام دو فاطمه به نام های فاطمه کبری و فاطمه صغری داشته است؛ ولی سبط بن جوزی که از اهل سنت

متمایل به مناقب اهل بیت(ع) است، در کتاب خود نقل کرده که امام کاظم(ع) چهار فاطمه به نام های فاطمه کبری، فاطمه وسطی، فاطمه صغری و فاطمه أخری داشته است؛ البته مقصود همه مورخین از فاطمه کبری، حضرت معصومه(س) است و صاحب تحفة العالم نیز به پیروی از ابن جوزی از"فواطم اربعه" یاد کرده است.

وی یادآور شد: در این کتاب آمده است که حضرت معصومه(س) همان فاطمه‌ کبری است که در قم مدفون و فاطمه‌ صغری مشهور به:"بی بی هیبت" در آذربایجان شوروی در جنوب"بادکوبه" دفن شده و بر روی مرقد مطهرش گنبد و بارگاه مفصلی بود که توسط کمونیستها تخریب گردید.

این استاد حوزه افزود: همچنین در این کتاب نقل شده است که "فاطمه‌ وْسطی" در اصفهان مدفون است و "فاطمه اخری" ملقب به"فاطمه طاهره" در رشت مدفون است و به:" أخت الرضا/ خواهر امام" مشهور است.

* سال ولادت حضرت معصومه(س)، چه سالی است؟

استاد دوره حضرت معصومه(س) شناسی تصریح کرد: مورخین برای ولادت حضرت معصومه(س) سه قول آورده اند که برخی نوشته اند: ایشان در اول ذیقعده سال 173 هجری به دنیا آمده است و برخی آورده اند: در سال 179 سالی که امام کاظم(ع) را دستگیر کرده بودند به دنیا آمده و برخی نیز گفته اند: در سال 183 هجری همزمان با سال شهادت امام موسی کاظم(ع) به دنیا آمده است که قول سوم اصلا درست نیست و برای قول دوم نیز امکان هست؛ ولی نوشته اند حضرت معصومه(س) در زمان دستگیری امام کاظم(ع) چندین سال داشته و در دنیا بودند؛ پس قول اول سال 173 هجری درست می باشد.

حجت الاسلام والمسلمین طبسی ادامه داد: وقتی در کتب تاریخ اهل بیت(ع) نگاه می کنیم، نامی از مادر حضرت معصومه(س) به چشم نمی خورد؛ اما نام مادر امام رضا(ع) را آورده و فقط در کتاب دلائل الامامه آمده است که مادر امام هشتم با مادر حضرت معصومه(س) یکی بوده است.

وی خاطرنشان کرد: مرحوم صدوق در کتاب عیون نام مادر امام رضا(ع) را نجمه ذکر کرده و نام های دیگری نیز در کتب تاریخی ذکر شده است.

* چرا لقب معصومه را به ایشان داده اند؟

این استاد حوزه تصریح کرد: در تاریخ، لقب معصومه را فقط برای حضرت زهرا(س) و فاطمه بنت موسی بن جعفر آورده اند و در روایتی از امام رضا(ع)، این لقب برای ایشان استفاده شده است.

این محقق حوزوی افزود: براساس روایتی که میرزا محمد تقی خان سپهر در کتاب ناسخ التواریخ از امام رضا(ع) نقل کرده، لقبِ"معصومه" را امام هشتم به خواهر گرامی شان مطابق با روایت "من زار المعصومه بقم کمن زارنی" اعطاء فرموده اند.

حجت الاسلام والمسلمین طبسی در ادامه به همسران امام موسی کاظم(ع) اشاره و اظهار داشت: ایشان بانوی غیرکنیز نداشته و تمام همسران این امام همام حتی مادر امام رضا(ع) کنیز بوده اند.

وی ادامه داد: نقل های متفاوتی از تعداد پسر و دختر امام کاظم(ع) به میان آمده که از 30 نفر تا 70 نفر نیز ذکر کرده اند؛ اما آنچه که از نظر تاریخی به آن اعتماد داریم، کلام مرحوم شیخ مفید است که آورده است: امام موسی بن جعفر(ع) 18 پسر و 19 دختر داشته اند.

این استاد حوزه در پایان ابراز داشت: شیخ مفید آورده است "حضرت موسی بن جعفر(ع) سی و هفت فرزند از دختر و پسر داشتند که نام پسران حضرت رضا(ع)، ابراهیم، عباس و قاسم، احمد، محمد، حمزه، اسماعیل، جعفر، هارون، حسن، عبداللَّه، اسحاق، عبیداللَّه، زید، حسن، فضل، سلیمان و نام دختران ایشان فاطمه کبری، فاطمه صغری، رقیه، حکیمه، ام ابیها، رقیه صغری، کلثم، ام جعفر، لبانه، زینب، خدیجه، علیه، آمنه، حسنه، بُریهه، عائشه، ام سلمه، میمونه، ام کلثوم ذکر شده است".