ويژگيهاى حضرت معصومه(سلام الله عليها)
ریاحین ـ تعداد امامزادگان شايسته تعظيم و تجليل در «دار الايمان قم»كه بر فراز قبور مطهرشان گنبد و سايبان هست به چهارصد نفرمىرسد.
در ميان اين چهار صد اختر تابناكى كه در آسمان قم نورافشانى مىكنند، ماه تابانى كه همه آنها را تحت الشعاع انوار درخشان خود قرار داده، تربت پاك شفيعه محشر، كريمه اهلبيت پيغمبر(عليهم السلام)، دخت گرامى موسى بن جعفر، حضرت معصومه(س)مى باشد.
پژوهشگر معاصر، علامه بزرگوار، حاج محمدتقى تسترى، مولف قاموس الرجال مى نويسد: «درميان فرزندان امام كاظم(ع) با آن همه كثرتشان بعد از امام رضا(ع)، كسى همسنگ حضرت معصومه(س) نمىباشد.
محدث گرانقدر حاج شيخ عباس قمى به هنگام بحث از دختران حضرت موسى بن جعفر(ع)، مى نويسد: «برحسب آنچه به ما رسيده، افضل آنها سيده جليله معظمه، فاطمه بنت امام موسى(ع)، معروف به حضرت معصومه(س) است.
بررسى شخصيت برجسته و فضايل گسترده حضرت معصومه(س) در اين صفحات نمى گنجد.
در اين نوشته به برخى از ويژگيهاى آن خاتون دوسرا اشاره مى كنيم:
1- شفاعت گسترده
بالاترين جايگاه شفاعت، از آن رسول گرامى اسلام است كه در قرآنكريم از آن به «مقام محمود» تعبير شده است.
و گستردگى آن باجمله بلند: (ولسوف يعطيك ربك فترضى) بيان گرديده است.
همانا دو تن ازبانوان خاندان رسول مكرم شفاعت گستردهاى دارند كه بسيار وسيعو جهان شمول است و مىتواند همه اهالى محشر را فراگيرد: 1- خاتون محشر، صديقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا سلام اللهعليها.
2- شفيعه روزجزا
در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا سلام الله عليها همين بس كهشفاعت، مهريه آن حضرت است و به هنگام ازدواج پيك وحى طاقهابريشمى از جانب پروردگار آورد كه در آن، جمله «خداوند مهريه فاطمه زهرا را شفاعت گنهكاران از امت محمد(ص) قرار داد.» باكلك تقدير نقش بسته بود.
اين حديث از طريق اهل سنت نيز آمده است.
بعد از فاطمه زهرا سلام الله عليها از جهت گستردگى شفاعت،هيچ كس و حد اقل هيچ بانويى به شفيعه محشر، حضرت معصومه دخت موسى بن جعفر سلام الله عليها نمىرسد، كه امام به حقناطق، حضرت جعفر صادق(ع) در اين رابطه مىفرمايد: «تدخل بشفاعتها شيعتناالجنه باجمعهم»: «با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مىشوند.»
3- عصمت
بر اساس روايتى كه مرحوم سپهر در «ناسخ» از امام رضا(ع)روايت كرده، لقب «معصومه» را به حضرت معصومه، امام هشتماعطا كردهاند.
طبق اين روايت امام رضا(ع) فرمود: «من زار المعصومه بقم كمن زارنى» «هركس حضرت معصومه را درقم زيارت كند، همانند كسى است كه مرا زيارت كرده باشد.»
اين روايت را مرحوم محلاتى نيز به همين تعبير نقل كرده است.
با توجه به اين كه عصمتبه چهارده معصوم(عليهم السلام) منحصرنيست، بلكه همه پيامبران، امامان و فرشتگان معصوم هستند.
و علت اشتهار حضرت رسول اكرم، فاطمه زهرا و امامان(عليهمالسلام) به «چهارده معصوم» آن است كه آنها علاوه بر مصونيت ازگناهان صغيره و كبيره، از «ترك اولى» نيز كه منافات با عصمتندارد، پاك و مبرا بودند.
مرحوم مقرم در كتابهاى ارزشمند: «العباس» و «على الاكبر» دلائل عصمتحضرت ابوالفضل و حضرت على اكبر(عليهماالسلام) را بر شمرده است.
و مرحوم نقدى در كتاب«زينب الكبرى» از عصمتحضرت زينب سلام الله عليها سخن گفته است.
و مولف «كريمه اهلبيت» شواهد عصمتحضرت معصومه(س)را بازگو نموده است.
و با توجه به اين كه حضرت معصومه(س) نام شريفشان «فاطمه»است و در حال حيات به «معصومه» ملقب نبودند، تعبير امام(ع)دقيقا به معناى اثبات عصمت است، زيرا بر اساس قاعده معروف:«تعليق حكم به وصف مشعر بر عليت است» دلالتحديثشريف برعصمت آن بزرگوار بىترديد خواهد بود.
4- فداها ابوها
آيت الله سيد نصر الله مستنبط از كتاب «كشف اللئالى» نقل فرموده كه روزى عدهاى از شيعيان وارد مدينه شدند و پرسشهايى داشتند كه مى خواستند از محضر امام كاظم(ع) بپرسند.
امام(ع) درسفر بودند، پرسشهاى خود را نوشته به دودمان امامت تقديمنمودند، چون عزم سفر كردند، براى پاسخ پرسشهاى خود به منزل امام(ع) شرفياب شدند، امام كاظم(ع) مراجعت نفرموده بود و آنهاامكان توقف نداشتند، از اين رو حضرت معصومه(س) پاسخ آن پرسشهارا نوشتند و به آنها تسليم نمودند، آنها با مسرت فراوان ازمدينه منوره خارج شدند، در بيرون مدينه با امام كاظم(ع) مصادفشدند و داستان خود را براى آن حضرت شرح دادند.
هنگامى كه امام(ع) پرسشهاى آنان و پاسخهاى حضرت معصومه(س) راملاحظه كردند، سه بار فرمودند: «فداها ابوها» «پدرش به قربانش باد.
با توجه به اين كه حضرت معصومه(س) به هنگام دستگيرى پدر بزرگوارش خردسال بود،اين داستان از مقام بسيار والا و دانش بسيار گسترده آن حضرت حكايت مى كند.
5- بارگاه حضرت معصومه(س) تجليگاه حضرت زهرا(س)
بر اساس روياى صادقه اى كه مرحوم آيت الله مرعشى نجفى(ره) ازپدر بزرگوارش مرحوم حاج سيدمحمود مرعشى (متوفاى 1338 ه - ش) نقل مى كردند، قبر شريف حضرت معصومه(س) جلوه گاه قبر گم شده مادر بزرگوارش حضرت صديقه طاهره سلام الله عليها مى باشد.
آن مرحوم در صدد بود كه به هر وسيله اى كه ممكن باشد، محل دفن حضرت زهرا سلام الله عليها را به دست آورد، به اين منظورختم مجربى را آغاز مى كند و چهل شب آن را ادامه مى دهد، تا درشب چهلم به خدمت حضرت باقر و يا حضرت صادق(عليهماالسلام)شرفياب مى شود، امام(ع) به ايشان مىفرمايد: «عليك بكريمه اهل البيت» «به دامن كريمه اهلبيت پناه ببريد.»
عرض مىكند: بلى من هم اين ختم را براى اين منظور گرفتهام كه قبر شريفبىبى را دقيقا بدانم و به زيارتش بروم.
امام(ع) فرمود: منظور من قبر شريف حضرت معصومه درقم مى باشد.
سپس ادامه داد: «براى مصالحى خداوند اراده فرموده كه محل دفن حضرت فاطمه سلام الله عليها همواره مخفى بماند و لذا قبر حضرت معصومه راتجليگاه قبرآن حضرت قرار داده است.هر جلال و جبروتى كه براى قبر شريف حضرت زهرا مقدر بود خداوند متعال همان جلال و جبروت را بر قبر مطهر حضرت معصومه(س) قرار داده است.»
6- پيشگوئى امام صادق(ع)
امام جعفر صادق(ع) در ضمن حديث مشهورى كه پيرامون قداست قم به گروهى از اهالى رى بيان كردند، فرمودند:
«تقبض فيها امراءه هى من ولدى، واسمها فاطمه بنت موسى، تدخل بشفاعتها شيعتنا الجنه باجمعهم»
«بانويى از فرزندان من بهنام «فاطمه» دختر موسى، در آنجا رحلت مىكند، كه با شفاعت اوهمه شيعيان ما وارد بهشت مىشوند.»
راوى مىگويد: من اين حديث را هنگامى از امام صادق(ع) شنيدم كه حضرت موسى بن جعفر(ع)هنوز ديده به جهان نگشوده بود.
پيشگوئى امام صادق(ع) از ارتحال حضرت معصومه(س) در قم پيش ازولادت پدر بزرگوارش بسيار حائز اهميت است و از مقام بسيار شامخ آن حضرت حكايت مى كند.
7- رمز قداست قم
در احاديث فراوانى از قداست قم سخن رفته، تصوير آن در آسمان چهارم به رسول اكرم(ص) ارائه شده است.
اميرمومنان(ع) به اهالى قم درود فرستاده و از جاى پاى جبرئيل در آن سخن گفته و امام صادق(ع) قم را حرم اهلبيت معرفى كرده و خاك آن را پاك و پاكيزه تعبير كرده است.
امام كاظم(ع) قم را عش آل محمد (آشيانه آل محمد(ص)) ناميده و يكى از درهاى بهشت را از آن اهل قم دانسته.
امام هادى(ع) اهل قم را «مغفور لهم»(آمرزيده) تعبير كرده و امام حسن عسكرى(ع) از حسن نيت آنها تمجيد كرده و با تعبيرات بلندى اهالى قم را ستوده است.
اينها و دهها حديث ديگرى كه در قداست و شرافت قم و اهل قم ازپيشوايان معصوم به ما رسيده، فضيلت و عظمت اين سرزمين را براى همگان روشن مى سازند، جز اين كه بايد ديد راز و رمز اين همه شرافت و قداست چيست؟
حديث فوق كه پيرامون ارتحال حضرت معصومه(س) به عنوان پيشگوئى از امام صادق(ع) نقل شد، از راز و رمز آن پرده بر مى دارد و روشن مى سازد كه اين همه فضيلت و شرافت، از ريحانه پيامبر، كريمه اهلبيت، مهين بانوى اسلام، حضرت معصومه(س) سرچشمه مى گيرد، كه در اين سرزمين ديده از جهان فرو بسته، گرد و خاك اين سرزمين را توتياى ديدگان حور و ملائك نموده است.
8- تنها خواهر امام هشتم
نجمه خاتون همسرگرامى امام كاظم(ع) تنها دو فرزند در دامان خود پرورش داد و آنها عبارتند از:
1- خورشيد فروزان امامت، حضرت على بن موسى الرضا(ع).
2- ماه تابان درج عصمت، حضرت معصومه(س).
محمد بن جرير طبرى، دانشمند گرانمايه شيعه در قرن پنجم هجرى،براين واقعيت تصريح نموده است.
مدت 25 سال تمام حضرت رضا(ع) تنها فرزند نجمه خاتون بود، پس از يك ربع قرن انتظار، سرانجام ستاره اى تابان از دامن نجمه درخشيد كه هم سنگ امام هشتم(ع) بود و امام(ع) توانست والاترين عواطف انباشته شده در سويداى دلش را بر او نثار كند.
بين حضرت معصومه(س) و برادرش امام رضا(ع) عواطف سرشار و محبت زايدالوصفى بود كه قلم از ترسيم آن عاجز است.
در يكى از معجزات امام كاظم(ع) كه حضرت معصومه نيز نقشى دارد، هنگامى كه مرد نصرانى مىپرسد: «شما كه هستيد؟» مىفرمايد: «انا المعصومه اخت الرضا»
«من معصومه، خواهر امام رضا(ع)مىباشم»
اين تعبير از محبت سرشار آن حضرت به برادر بزرگوارش امام رضا(ع) و از مباهات او به اين خواهر برادرى سرچشمه مى گيرد.
9- نامه دعوت
محبت و مودت اين خواهر و برادر در سطح بسيار بالا بود، به طورى كه مفارقت امام هشتم(ع) براى حضرت معصومه(س) بسيار سخت بود، جدائى حضرت معصومه(س) نيز براى امام هشتم(ع) قابل تحمل نبود.
و لذا پس از استقرار امام هشتم(ع) در مرو، نامه اى خطاب به حضرت معصومه(س) مرقوم فرموده، آن را توسط غلام مورد اعتمادى به مدينه ارسال نمود.
جالب توجه است كه حضرت رضا(ع) به غلام دستور داد كه در هيچ منزلى توقف نكند، تا آن مرقومه را در اندك زمان ممكن به مدينه منوره برساند.
حضرت معصومه(ع) نيز به مجرد دريافت دست خط برادر، رخت سفر بست و خود را مهياى سفر نمود.
منبع» مرسلات