چرا کریمه اهل‌بیت «معصومه» و «محدثه» است، وجود زیارتنامه مأثور برای حضرت معصومه(س)
ریاحین ـ به مناسبت سالروز وفات کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین «مهدی زندیه» استاد حوزه علمیه خواهران و مدیر گروه شیعه‌شناسی موسسه عالی امام رضا علیه‌السلام انجام داده‌ایم که مشروح آن تقدیم خوانندگان می‌شود.
حضرت معصومه(س) بعد از امام رضا(ع) سرآمد فرزندان امام کاظم است
حجت‌الاسلام زندیه در ابتدای این گفت‌وگو ضمن تسلیت به مناسبت سالروز رحلت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها بیان داشت: حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام در اول ذیقعده سال 173 هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد. اسم این بانوی بزرگوار فاطمه و لقب ایشان معصومه است. مادرشان نجمه خاتون بوده که مادر امام رضا علیه‌السلام نیز هست.
وی گفت: حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام در بین فرزندان امام موسی بن جعفر علیه‌السلام بعد از برادرش امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام در والاترین رتبه جای دارد، و این در حالی است که بنا بر مستندات رجالی، فرزندان دختر امام کاظم، دست کم 18 تن بوده‌اند و فاطمه در بین این همه بانوی گران قدر سر آمد بوده است.
وی افزود: امام صادق علیه‌السلام به شیعیان بشارت تولد حضرت را قبل از تولد ایشان داده بودند لذا زمانی که به دنیا آمدند همه به ویژه خانواده امام کاظم علیه‌السلام خیلی خوشحال شدند.
حجت‌الاسلام زندیه گفت: در تاریخ ابعاد شخصیتی ایشان خیلی ناشناخته مانده و کسی هم آنچنان در این زمینه کار نکرده است. ولی در لابه لای برگه‌های تاریخ می‌توان یافت که این حضرت چه شخصیت والایی داشتند.
مقام علمی حضرت معصومه بسیار بالاست
استاد حوزه علمیه خواهران گفت: ایشان شأن علمی بسیار بالایی داشتند. روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار امام کاظم علیه‌السلام و پرسیدن پرسش‌هایی از ایشان به مدینه منوره مشرف شدند. وقتی به مدینه رسیدند و منزل امام کاظم علیه‌السلام می‌روند، می‌بینند که ایشان در سفر هستند و امام رضا علیه‌السلام نیز در منزل نبودند که سوالات علمی خود را از ایشان بپرسند و خیلی ناراحت شدند که راهی طولانی را آمدند ولی نمی‌توانند جواب سوالات خود را بگیرند. زمانی که فاطمه معصومه سلام الله علیها متوجه این ناراحتی شیعیان می‌شوند، می‌فرمایند: سوالات را به من بدهید خودم جواب می‌دهم و حضرت سوالات را جواب می‌دهند و به شیعیان می‌دهند. در راه برگشت، شیعیان امام کاظم علیه‌السلام را ملاقات می‌کنند و جریان را به ایشان توضیح می‌دهند و نامه‌ها را به امام کاظم نشان می‌دهند که بررسی کند و ایشان وقتی نامه‌ها را خواندند، از جواب های علمی و مناسب دخترشان خیلی خوشحال شدند و سه بار گفتند: فداها ابوها (پدرش به فدایش).
حضرت معصومه(س) «محدثه» بود
مدیر گروه شیعه‌شناسی موسسه عالی امام رضا علیه‌السلام گفت: یکی دیگر از ویژگی‌های ایشان این است که آن حضرت محدثه بودند. محدثه به کسی می‌گویند که حدیث نقل می‌کند. در کتاب مسلسلات و در کتاب جامع الاحادیث آیت الله بروجردی احادیث متعددی به حضرت معصومه سلام الله علیها نسبت داده شده و این نشان از مقام بالای ایشان است مثلاً حدیث معروفی را ایشان با سلسله سندی که خودش داشته و همه فاطمه نام داشتند تا برسد به فاطمه زهرا سلام الله علیها نقل می‌کنند.
فاطمه معصومه علیهاالسلام کریمه اهل بیت است
مدیر گروه شیعه شناسی موسسه عالی امام رضا گفت: حضرت معصومه در زبان دانشمندان و فقیهان گران قدر شیعه به لقب کریمه اهل بیت یاد می‌شود. از میان بانوان اهل بیت این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص یافته و بر اساس رویای صادق و صحیح عالم گرانقدر مرحوم آیت الله سید محمود مرعشی نجفی این لقب از طرف امام صادق علیه‌السلام بر حضرت معصومه سلام الله علیها اطلاق شده است.
وی گفت: در این رویا امام صادق علیه‌السلام به آیت الله سید محمود مرعشی که با دعا و راز و نیاز، تلاش پیگیری را برای یافتن قبر مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، آغاز کرده بود خطاب فرمود: بر تو باد به کریمه اهل بیت.
چرا به حضرت معصومه (س)، «معصومه» می‌گویند؟
زندیه گفت: شاید یکی از دلایل نامیده شدن این بانو به معصومه این باشد که عصمت مادرش حضرت زهرا سلام الله علیها در او تجلی یافته است. بر اساس پاره‌ای از روایات این لقب از سوی امام رضا علیه‌السلام به این بانوی والا مقام اسلام داده شده است. چنانکه علامه مجلسی در این‌باره می‌گویند: امام رضا علیه‌السلام فرمود: «من زار المعصومه بقم کمن زارنى» هر کس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.
حجت الاسلام زندیه گفت: بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است که در قرآن کریم، از آن به مقام محمود تعبیر شده است، همین طور دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم اسلام، شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می‌تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد، این دو بانوی عالی قدر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها هستند. پس از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از جهت گستردگی شفاعت هیچ بانویی به شفیعه محشر حضرت معصومه سلام الله علیها نمی‌رسد. بر همین اساس است که حضرت امام صادق علیه‌السلام فرمودند: با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.
شرافت شهر مقدس قم، از فاطمه معصومه (س) است
وی گفت: در احادیث فراوانی به قداست قم اشاره شده است. از جمله امام صادق علیه‌السلام قم را حرم اهل بیت علیه‌السلام معرفی و خاک آن را پاک و پاکیزه تعبیر کرده است. همچنین ایشان در ضمن حدیث مشهوری که درباره قداست قم به گروهی از اهالی آن بیان کردند، فرمودند: بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی، در آن جا رحلت می‌کند که با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند. راوی می‌گوید: من این حدیث را هنگامی از امام صادق علیه‌السلام شنیدم که حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام هنوز دیده به جهان نگشوده بود.
استاد حوزه علمیه خواهران افزود: این حدیث والا، از رمز شرافت و قداست قم پرده بر می‌دارد و روشن می‌سازد که این همه فضیلت و شرافت این شهر که در روایات آمده از ریحانه پیامبر، کریمه اهل بیت حضرت معصومه سلام الله علیها سرچشمه می‌گیرد که در این سرزمین، دیده از جهان فرو می‌بندد و مدفون می‌شود.
این استاد حوزه گفت: احادیث متعددی درباره فضیلت زیارت ایشان نقل شده از جمله از امام جواد علیه‌السلام روایت شده کسی که عمه‌ام را در قم زیارت کند بهشت بر او واجب است. همچنین امام رضا علیه‌السلام فرمودند: هر کس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست. یا در حدیث دیگری آمده است: زیارت او، هم سنگ بهشت است.
حضرت معصومه (س) زیارتنامه ماثور دارند
حجت الاسلام زندیه گفت: یکی از ویژگی‌های حضرت معصومه سلام الله علیها ورود زیارتنامه از سوی معصومان درباره ایشان است که پس از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تنها بانوی بزرگواری است که زیارت ماثور دارد.
وی افزود: اکثر امامزادگان که هیچ شک و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آنها نیست؛ هیچ کدام زیارتنامه ماثور از سوی معصومان ندارند. و این نشان دهنده مقام والای این بانوی گرانقدر اسلام است.
حضرت معصومه در سن 28 سالگی به دیار حق شتافت
زندیه گفت: یک سال بعد از هجرت امام رضا علیه‌السلام، حضرت معصومه به شوق دیدار برادر و ادای پیام ولایت ـ مانند حضرت زینب کبری ـ به همراه عده‌اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حرکت کرد و پیام مظلومیت و غربت برادر گرامیشان را به مردم مسلمان مى‌رساندند و مخالفت خود و اهل بیت را با حکومت بنى عباس اظهار مى‌کردند ولی بین راه در شهر ساوه بیمار شدند و چون توان رفتن به خراسان را در خود ندیدند تصمیم گرفتند به قم بروند و همچنین روی آینده نگری که داشتند و با توجه به آینده قم و محوریتی که بعدها برای این سرزمین پیش می‌آید و روی توجهی که به موقعیت این سرزمین داشتند خود را به این شهر رساندند.
وی در ادامه گفت: حضرت معصومه سلام الله علیها پس از ورود به قم تنها 17 روز در قید حیات بودند و در دهم ربیع الثانی سال 201 هجری قمری در سن 28 سالگی وفات یافتند. پس از وفات ایشان همه مردم جمع شدند برای غسل و کفن کردن ایشان و در حالی که مردم داشتند قبر را آماده می‌کردند دو سوار آمدند و بدون آنکه با کسی صحبت کنند نماز خوانده و بدن مبارک را دفن کردند و بدون تکلم با کسی رفتند. بی شک این دو سوار از ائمه بودند در هر صورت این واقعه نشان دهنده عظمت ایشان بوده و کسانیکه به این عظمت پی‌برده بودند دائم سعی می‌کردند به این بانوی بزرگ متوسل شوند.
بزرگان علمای شیعه، از حضرت معصومه استمداد می‌جستند
حجت الاسلام و المسلمین زندیه یادآور شد: امثال صدرالمتالهین ملا صدرا از کهک می‌آمدند و مشکلات علمی خود را در حرم ایشان حل می‌کردند. یا آیت الله العظمی مرعشی نجفی قبل از اذان صبح، دم در حرم، منتظر باز شدن حرم بودند تا به زیارت قبر ایشان نائل شوند و یا شخصیتی مثل آیت الله العظمی بهجت خود را مقید کرده بودند هر روز به زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها مشرف شوند.
وی ادامه داد: مرحوم علامه سید محمد حسین طباطبایی غروب ماه رمضان با پای پیاده با کهولت سن به حرم حضرت معصومه می‌آمدند و با بوسه بر ضریح آن حضرت روزه خود را افطار می‌کردند ـ با کیفیت مخصوصی ـ سپس به خانه رفته و غذا می‌خوردند.
وی در پایان یادآور شد: وقتی در عصر مرجعیت عامه آیت الله العظمی بروجردی شاه عربستان به ایران آمده بود و توسط سفیر عربستان تقاضای ملاقات با ایشان را نمود، آقا اجازه نفرمودند، اطرافیان گفتند مصلحت است که شما اجازه ملاقات بدهید، ایشان فرمودند: او وهابی است اگر به قم بیاید به زیارت حضرت معصومه نمی‌رود و این، هر چند غیر مستقیم، توهینی به ساحت ملکوتی ایشان است. امیدوارم ما نیز از این بزرگواران الگو گرفته و بتوانیم قطره‌ای از دریای فضایل این بانو را درک کنیم.