ویژگی‌ها و فضائل حضرت خدیجه (سلام الله علیها) در منابع شیعه 1
ریاحین ـ حضرت خدیجه سلام الله علیها، اولین زنی بود که به پیامبر صلی الله علیه وآله ایمان آورد و تمام دارایی و ثروت خود را در راه پیامبرش و در راه ترویج اسلام خرج کرد. وی دارای فضائل و خصوصیات منحصر به فردی بود که مورد عنایت خداوند، پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام قرار گرفت تا آنجا خداوند به وجود ایشان مباهات نمود. در منابع شیعه فضائل فراوانی برای این بانوی اسلام ذکر شده است. شیخ علی نمازی در کتاب «مستدرک سفینة البحار» درباره فضائل ایشان می‌گوید:
فضائل خدیجة ومناقبها أکثر من أن تحصى متفرّقة على الأبواب
«فضائل حضرت خدیجه (سلام الله علیها) در ابواب مختلف قابل شمارش نیست.
النمازی الشاهرودی ، الشیخ علی ، مستدرک سفینة البحار ،ج 3ص 34، تحقیق : تحقیق وتصحیح : الشیخ حسن بن علی النمازی، ناشر : مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة
در این مقاله به ذکر مواردی از ویژگی‌های و فضائل ام المؤمنین خدیجه علیها السلام در منابع و روایات شیعه می پردازیم:
حضرت خدیجه (س)، برترین همسر پیامبر (ص)
ابن بابویه قمی روایتی را در خصوص برتری حضرت خدیجه علیها السلام بر زنان دیگر پیامبر صلی الله علیه و اله نقل می‌کند:
حدثنا محمد بن إبراهیم بن إسحاق الطالقانی رضی الله عنه قال حدثنا الحسین بن علی بن الحسین السکری قال حدثنا محمد بن زکریا الجوهری عن جعفر بن محمد بن عمارة عن أبیه عن أبی عبد الله جعفر بن محمد الصادق ع قال: تزوج رسول الله ص بخمس عشرة امرأة و دخل بثلاث عشرة منهن و قبض عن تسع فأما اللتان لم یدخل بهما فعمرة و السنى و أما الثلاث عشرة اللاتی دخل بهن فأولهن خدیجة بنت خویلد ثم سورة [سودة] بنت زمعة ثم أم سلمة و اسمها هند بنت أبی أمیة ثم أم عبد الله عائشة بنت أبی بکر ثم حفصة بنت عمر ثم زینب بنت خزیمة بن الحارث أم المساکین ثم زینب بنت جحش ثم أم حبیبة رملة بنت أبی سفیان ثم میمونة بنت الحارث ثم زینب بنت عمیس ثم جویریة بنت الحارث ثم صفیة بنت حیی بن أخطب و التی وهبت نفسها للنبی ص خولة بنت حکیم السلمی و کان له سریتان یقسم لهما مع أزواجه ماریة و ریحانة الخندفیة و التسع اللاتی قبض عنهن عائشة و حفصة و أم سلمة و زینب بنت جحش و میمونة بنت الحارث و أم حبیبة بنت أبی سفیان و صفیة بنت حیی بن أخطب و جویریة بنت الحارث و سورة [سودة] بنت زمعة و أفضلهن خدیجة بنت خویلد ثم أم سلمة بنت أبی أمیة ، ثم میمونة بنت الحارث.
«حضرت رسول صلی الله علیه وآله با پانزده زن عقد ازدواج برقرار نمود که با سیزده نفر از آنان همبستر شد و وقتی رسول خدا صلی الله علیه وآله از دنیا رفت نُه تن از همسران ایشان در قید حیات بودند. نام دو نفرى که حضرت رسول صلی الله علیه وآله با ایشان آمیزش نکرد، «عمرة و سنا» بود، اما سیزده زنی که آن حضرت با آنها همبستر شد عبارتند از:
خدیجه دختر خویلد، سوده دختر زمعه، اُمّ سلمه هند دخترأبی اُمیّه، عایشه دختر ابیبکر، حفصه دختر عمر، زینب دختر خزیمه بن حارث (معروف به اُمّ المساکین)، زینب دخترجحش، اُمّ حبیبه رمله دختر أبی سفیان، میمونه دختر حارث، زینب دختر عمیس، جویریه دختر حارث، صفیّه دختر حیّ بن أخطب. یک زن هم خود را به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله هدیه نمود که «خوله دختر حکیم سلمی» نام داشت. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله دو کنیز هم به نام «ماریه قبطیه و ریحانه خندفیّه» داشت که با آنها مانند بقیه زنان خود برخورد می نمود و مانند بقیه همسران، روزهایی را برای آنان قرار داده بود. و نُه همسری که در زمان وفات آن حضرت در قید حیات بودند، عبارتند از: «عایشة، حفصة، اُمّ سلمة، زینب دخترجحش، میمونة دخترحارث، اُمّ حبیبة، صفیّة، جویریّة، سودة». و با فضیلت ترین همسران آن حضرت به ترتیب:ام المؤمنین حضرت خدیجه، سپس ام المؤمنین اُمّ سلمه، و بعد از ایشان ام المؤمنین میمونهسلام الله علیهن می باشند».
ابن بابویه، محمد بن على، الخصال، ص419، محقق: علی اکبر غفاری، جامعه مدرسین - قم، چاپ: اول، 1362ش.
حضرت خدیجه(س) در خانه‌های بهشتی در کنار حضرت آسیه و مریم
روایتی را شیخ طوسی درباره جایگاه بهشتی حضرت خدیجه علیها السلام چنین نقل می‌کند:
أخبرنا محمد بن محمد، قال: أخبرنا أبو القاسم جعفر بن محمد، عن أبیه، عن سعد بن عبد الله، عن أحمد بن محمد بن عیسى، عن العباس بن عامر القصبانی، عن أبان بن عثمان الأحمر، عن برید العجلی، قال: سمعت أبا عبد الله جعفر بن محمد (علیهما السلام) یقول: لما توفیت خدیجة (رضی الله عنها) جعلت فاطمة (صلوات الله علیها) تلوذ برسول الله (صلى الله علیه و آله) و تدور حوله، و تقول: یا أبت، أین أمی قال: فنزل جبرئیل (علیه السلام) فقال له: ربک یأمرک أن تقرئ فاطمة السلام، و تقول لها: إن أمک فی بیت من قصب، کعابه من ذهب، و عمده یاقوت أحمر، بین آسیة و مریم بنت عمران، فقالت فاطمة (علیها السلام): إن الله هو السلام، و منه السلام، و إلیه السلام
امام صادق علیه السلام می فرماید: هنگامى که حضرت خدیجه (سلام الله علیها) رحلت کرد حضرت فاطمه سلام الله علیها که کودکى بیش نبود دائما به رسول خدا پناه می‌برد و در اطراف ایشان مى چرخید و می فرمود: اى پدر! مادرم کجاست؟ امام فرمود: در این حال جبرئیل بر پیامبر ( صلی الله علیه وآله) نازل شد و گفت: خداوند مىفرماید: به فاطمه سلام برسان و به او بگو مادرت در بهشت در یک خانهاى است از نى که دیوارهاى آن از طلا و ستونهاى آن از یاقوت سرخ است، . و در کنار «آسیه» همسر فرعون و «مریم» دختر عمران قرار دارد. و حضرت فاطمه سلام الله علیها مىفرمود: خداوند سلام است و از اوست سلام و به سوى اوست سلام.
طوسى، محمد بن الحسن، الأمالی (للطوسی) ص175، دار الثقافة - قم، چاپ: اول، 1414ق.
سیده زنان بهشتی
هر چند مشهور است که حضرت فاطمه سلام الله علیها سرور زنان بهشت است، اما در برخی روایات اشاره شده است که مادر حضرت فاطمه علیها السلام نیز سیده زنان بهشت است.
خزاز قمی روایتی را چنین نقل می‌کند:
حدثنا الحسین بن علی الرازی قال حدثنی إسحاق بن محمد بن خالویه قال حدثنی یزید بن سلیمان البصری قال حدثنی شریک عن الرکین بن الربیع عن القاسم بن حسان عن زید بن ثابت قال قال رسول الله ص معاشر الناس ألا أدلکم على خیر الناس جدا و جدة قلنا بلى یا رسول الله قال الحسن و الحسین أنا جدهما و جدتهما خدیجة سیدة نساء أهل الجنة ألا أدلکم على خیر الناس أبا و أما قلنا بلى یا رسول الله قال الحسن و الحسین أبوهما علی بن أبی طالب و أمهما فاطمة سیدة نساء العالمین ...
پیامبر (صلی الله علیه وآله)فرمود ای مردم آیا شما را به بهترین مردم از نظر جد و جده معرفی نکنم؟ فرمودند بله یا رسول الله معرفی کن حضرت فرمود:حسن و حسین که جدشان من و مادر بزرگشان خدیجه است که سرور زنان اهل بهشت است آیا شما را بهترین مردم از نظر پدر و مادر معرفی نکنم؟ گفتیم بله یا رسول الله حضرت فرمود حسن و حسین که پدرشان علی و مادرشان فاطمه سرور زنان جهانیان است
خزاز رازى، على بن محمد، کفایة الأثر فی النص على الأئمة الإثنی عشر، ص98 بیدار - قم، 1401 ق.
لازم به ذکر است که این روایت با روایتی که حضرت زهرا سلام الله علیها را سرور زنان بهشت معرفی می کند، در تناقض نیست زیرا این مقام برای حضرت خدیجه سلام الله علیها نسبت به زنان دیگر غیر از حضرت فاطمه سلام الله علیها، ثابت است چنانچه در همین روایت نیز آمده بود که حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها این مقام در در دو دنیا دارد و سرور زنان هر دو عالم است یعنی چه در این دنیا و چه در جهان آخرت، حضرت زهرا سلام الله علیها بر تمامی زنان حتی مادرشان، برتری دارند.