سيمای ريحانه پيامبر در آيينه شفاف حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله)، بخش دوم
ریاحین :
ـ برترين بانوی بهشت
پيامبر گرامی كه به گواهی وحی جز حقيقت نمی‌گويد در شكوه و عظمت او فرمود :
«أفضلُ نساء أهل الجنّة خَديجة بنت خويلد، وفاطمة بنت محمّد، وآسية بنت مزاحم ومريم بنت عمران».1
«برترين زنان بهشت پرطراوت و زيبای خدا، چهار نفر هستند: خديجه، آسيه، مريم و فاطمه.»
و فرمود:
«اِنَّ اللّهَ أختارَ مِن النّساءِ أربعَ: مريمَ وَآسيةَ وَخديجةَ وَفاطمةَ».2
«خداوند از بانوان گيتی چهار تن را برگزيد: مريم، آسيه، خديجه و فاطمه.»
و در واپسين ساعت‌های زندگی در اين جهان، هنگامی كه اندوه و بی‌تابی فاطمه را نگريست فرمود:
«يا فاطمةُ ألا تَرضينَ أن تَكونی سيدةُ نساءِ أهلِ الجنّةِ وَسيدةُ نساءِ المؤمنينَ؟!»3
«آيا خشنود نخواهی شد كه سالار بانوان بهشت و سرور زنان با ايمان باشی؟!»
ـ بانوی بانوان گيتی
و او را بانوی بانوان گيتی خواند و فرمود :
«اِنّکِ سيدةُ نساءِ العالمينَ! قالَت: يا أبه فأينَ مَريم؟ قال: تلکَ سيدةُ نساءِ عالَمِها وَأنتِ سيدةُ نساءِ عالمکِ، أما وَاللّهِ لَقد زَوّجتُکِ سيّدآ فِی الدُّنيا وَالأخرة.»4
«فاطمه جان! آيا دوست نداری سرور زنان گيتی باشی؟
پرسيد: پدر جان! مگر «مريم» سرور زنان جهان نيست؟
فرمود: او سرور زنان عصر خويش و تو سرور زنان عصرها و نسلها هستی.
گرامی دخترم! به خدای سوگند تو را به همسری بزرگ‌مردی درآوردم كه سالار اين جهان و آن جهان است.»
و نيز در گراميداشت ريحانه‌اش به اميرمؤمنان فرمود :
«يا علی، هذهِ سيدةُ نساءِ أهلِ الجنَّة مِن الأوَّلينَ وَالأخرينَ، هذهِ وَاللّهِ مريمُ الكُبری.»5
«علی جان! به خدای سوگند كه اين بانوی تمامی بانوان بهشت است و به خدای سوگند او از مريم، بزرگتر و پرشكوه‌تر است.»
ـ بهترينِ زنان
از پيامبر گرامی آورده‌اند كه فرمود :
«خيرُ رجالِكم علی بنُ أبی طالبٍ وَخيرُ نسائكم فاطمةُ بنتُ محمّد.»6
«بهترين مردان شما «علی» فرزند رشيد ابوطالب است و برترين زنانتان فاطمه دخت گرانمايه پيامبر است.»
ـ سالار زنان با ايمان
در اين مورد آورده‌اند كه پيامبر گرامی در مناسبت‌های مختلف فرمود :
«يا بُنيَّة أما تَرضينَ أن تَكونی سيدةَ نساءِ المؤمنينَ؟»7
«گرامی دخترم! فاطمه جان! آيا دوست نداری سالار زنان با ايمان باشی؟»
ـ برگزيده خدا
و نيز پيشوای بزرگ توحيد او را يكی از برگزيدگان خدا خواند و فرمود :
«اِنَّ اللّهَ أختارَ مِن أهلِ الأرضِ رَجلينَ: أحدهما أبوکِ وَالأخرُ زَوجُکِ.»8
«فاطمه جان! خدا از زمين و زمان دو مرد برگزيد: يكی پدرت و ديگر همسرت.»
و نيز در بزرگداشت او افزود :
«اِنَّ اللّهَ اطَّلعَ عَلی أهلِ الأرضِ فَاختارَ مِنهُ أباکِ فَبَعثَهُ نَبِيّآ، ثُمَّ اطّلعَ الثّانيةَ فَاختارَ بَعلکِ فَأوحی اِلی فَانكحتُهُ وَاتَّخذتُهُ وَصيّآ.»[1]
«خدای فرزانه به همه زمين و زمان نگريست و از همه عصرها و نسلها پدرت را برگزيد؛ از اين رو او را به رسالت برانگيخت؛ و آن‌گاه بار ديگر نگريست و همسرت را برگزيد؛ سپس به من وحی كرد كه تو را به ازدواج او درآورم و او را جانشين خود سازم.»
ـ بانوی بی‌نظير
پيامبر گرامی در شكوه وصف‌ناپذير او فرمود :
«لَو لَم يَخلق اللّهُ عَليّآ لَما كانَ لِفاطمةَ كُفوٌ اِلی يومِ القِيامة.»10
«اگر خدای توانا علی را نيافريده بود، برای فاطمه هموزن و همتايی تا روز رستاخيز نبود.»
و نيز امام صادق آورده است كه فرمود :
«لَو لا أنَّ اللّهَ خَلقَ أميرَ المؤمنينَ لِفاطمةَ ما كانَ لَها كُفوٌ عَلی الأرضِ.»11
«اگر خدا علی را برای فاطمه نيافريده بود، هرگز در گستره زمين همتا و همپروازی برای او پيدا نمی‌شد.»
و نيز فرمود :
«اِنّی زَوَّجُتکِ أقدمَ امَّتی سِلمآ وَأكثرَهم عِلمآ وَأعظمَهم حِلمآ.»12
«فاطمه جان! من تو را به همسری شهسواری درآوردم كه پيشتازترينِ امّت به اسلام و پردانش‌ترينِ همه در زندگی و بردبارترينِ همگان در دنياست.»
و نيز فرمود :
«زَوَّجتکِ أقدمَهم سِلمآ وَأحسنَهم خُلقآ.»13
«گرامی دخترم! تو را به ازدواج پيشگام‌ترينِ انسانها در اسلام و خوش‌رفتارترين آنان در خلق و خو و سبك و سيره درآوردم.»
ـ معيار سنجش حق و باطل
دسته ديگر از روايات، رواياتی است كه آن گرانمايه عصرها و نسلها را معيار حق و باطل و ميزان سنجش درست و نادرست عنوان می‌دهد. او را ميزان خشنودی و ناخشنودی خدا می‌خواند و بدين وسيله او را از كسانی قرار می‌دهد كه در هاله‌ای از قداست و عصمت و مصونيّت است و در ساحت مقدّسش خطا و اشتباه نيز راه ندارد؛ چرا كه خشنودی و ناخشنودی خدا همواره بر اساس حق و واقعيت به دست می‌آيد. خدا هرگز از كارهای ناروا و باطل خشنود نمی‌گردد، گرچه ديگری خشنود گردد و از كار خوب و شايسته نيز ناخشنود نمی‌شود، گرچه ديگری از آن ناخشنود شود. لازمه اين دو نكته، مصونيّت فاطمه (س) از خطا و اشتباه است و معيار بودن آن بانوی بانوان.
اين روايات شگفت‌انگيز را انبوهی از دانشمندان اهل سنّت طی چهارده قرن در كتابهای خويش آورده‌اند.
پيامبر گرامی فرمود :
«يا فاطمةُ اِنَّ اللّهَ يَغضبُ لِغضبکِ وَيَرضی لِرضاکِ.»
«فاطمه جان! خداوند از ناخشنودی تو از فرد و جامعه و نظام و عملی ناخشنود می‌گردد و از خشنودی و رضايت تو خشنود.»
و نيز فرمود :
«فاطمةُ بَضعةٌ مِنّی مَن أغضبَها فَقد أغضبَنی.»14
«فاطمه پاره تن من است. هر كس او را به خشم آورد، مرا خشمگين ساخته است.»
و فرمود :
«فاطمةُ بضعةٌ مِنّی يُؤذينی ما أذاها.»15
«فاطمه پاره تن من است. هر آنچه او را اذيّت و آزار رساند، مرا اذيّت و آزار رسانده است.»
و فرمود :
«فاطمةُ بضعةٌ مِنّی يَقبضنی ما يَقبضها وَيَبسطنی ما يَبسطها.»16
«فاطمه پاره تن من است. هر چه او را دلگير سازد، مرا دلگير ساخته و آنچه او را شادمان سازد، مرا شادمان ساخته است.»
روشن است كه اين مقام والا با انسانی كه هر لحظه تحت تأثير عواطف، احساسات، تمايلات، كشش‌ها، جاذبه‌ها، دافعه‌ها و ديگر آفت‌هاست، نشايد و اين تنها با مقام عصمت و ولايت راستين و آسمانی سازگار است؛ درست بسان ولايت پيامبر و امامان نور و نه ديگران.
ذكر اين نكته لازم است كه اين روايات را علّامه امينی از ده‌ها نفر از دانشمندان اهل سنّت كه همگی در كتابهای خويش آورده‌اند، نقل می‌كند.
ـ قداست و پاكی او
دسته‌ای از روايات و سخنان پيامبر در مورد بانوی بانوان بيانگر طهارت و پاكی و پاكيزگی اوست.
در آيينه محمّد، ريحانه پيامبر، هم دارای طهارت جسم است و هم طهارت روح و جان و روان؛ و از هر عيب و نقص و اشتباه و خطا و افراط و تفريط و خشنودی و خشم نابجا به دور و پاك و پاكيزه است.
درست بسان خود پيامبر كه در آيينه وحی چنين است. به همين جهت پيامبر به دستور خدا عذر همه را از مسجد خواست و دستور داد كه همگان طبق شرايط خاصّی وارد مسجد گردند، جز خاندان پاك و پاكيزه علی (ع)؛ و درب همه خانه‌ها را از جانب مسجد مسدود ساخت، مگر خانه فاطمه را.
او در اين مورد فرمود :
«انَّ مُوسی سألَ ربَّه أن يُطهّرَ مَسجدهُ لِهارون وَذُريّته وَانّی سَئلتُ اللّهَ أنْ يطهّرَ لکِ وَلِذرّيّتکِ مِن بعدکِ.»
«موسی از پروردگارش خواست تا عبادتگاه او را برای برادرش «هارون» و نسل پاك او، پاك و پاكيزه سازد؛ و من نيز اين خواسته را برای برادرم، علی، و دخت ارجمندم فاطمه، و نسل پاك و سرافراز او كه جانشينان من هستند، خواستم و پذيرفته شد.»
ـ پايه و ركن استوار
پيامبر در برخی از سخنان خويش، دخت گرانمايه‌اش را ركنی از اركان ايمان و هدايت خواند؛ درست بسان خودش و هموزن وجود گرانمايه اميرمؤمنان.
«جابر بن عبدالله» از آن گرامی آورده است كه پيامبر سه روز پيش از رحلت خويش خطاب به اميرمؤمنان فرمود:
«سلامٌ عليکَ يا أبَا الرِيحانَتين! اوصيکَ بِريحانَتی مِن الدُّنيا فَعن قليلٍ يَنهَد رُكناکَ وَاللّهُ خَليفَتی عليکَ.»17
«سلام بر تو باد ای پدر دو گل بوستانم! سفارشِ دو ريحانه خويش، حسن و حسين را به تو می‌نمايم. به زودی دو ركن و دو پايه استوار زندگی‌شان فرومی‌ريزد. اما پس از من، خدا جانشين من در مورد شماست.»
ـ قلب سرشار از ايمان
دسته هيجدهم از روايات بيانگر ايمان و اخلاص و يقين وصف‌ناپذير آن بانوی عصرها و نسلهاست.
پيامبر گرامی در اين مورد از جمله فرمود :
«انَّ اِبنتی فاطمة مَلأ اللّهُ قلبَها ايمانآ وَيَقينآ.»18
«دخت ارجدارم فاطمه، كسی است كه خداوند قلب او را از گوهر گرانبهای ايمان و يقين، آن گونه كه می‌بايد، لبريز ساخته است.»
پی نوشت:
- ذخائر العقبی، ص 46؛ كنزالعمّال، ج 7، ص 111؛ مسند احمد، ص 26.
- بحارالانوار، ج 43، ص 19؛ جلاء العيون، ج 1، ص 131.
- مستدرك الصحيحين، ج 2، ص 497.
- ذخائر العقبی، ص 43؛ حلية الاولياء، ج 2، ص 42.
- بحارالانوار، ج 43، ص 26.
- تاريخ خطيب بغدادی، ج 4، ص 392.
- مستدرك الصحيحين، ج 2، ص 497؛ بحار، ج 37، ص 67؛ بحار، ج 43،51 و 181.
- مواقف، ايجی، ص 8.
- كنز العمّال، ج 6، ص 153؛ مجمع الزّوائد، ج 9، ص 165.
- بحارالانوار، ج 43، ص 97؛ عوالم، ج 1، ص 281.
- جلاء العيون، ج 1، ص 156.
- [1] . مسند احمد، ج 5، ص 26؛ الرّياض النّضرة، ج 2، ص 194.
- الرّياض النّضرة، محبّ الدّين طبری، ج 2، ص 182.
- خصائص نسايی، ص 35.
- مسند احمد، ج 4، ص 328.
- مسند احمد، ج 4، ص 323.
- بحارالانوار، ج 43، ص 173.
- بحارالانوار، ج 43، ص 29.
منبع: کتاب سيماو سيره ريحـانه پيامبر(ص)
تالیف: حجت الاسلام و المسلمین استاد علی كرمی فريدنی