(یادداشت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی بمناسبت ایام فاطمیه) / فاطمه (علیهاالسلام)، نسخه‌اي مطابق اصل
ریاحین ـ
بسم الله الرحمن الرحيم
در مقام بيان عظمت حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها و بركات وجودي آن بزرگواران چه مي‌توان گفت و از كجا بايد شروع كرد؟
فاطمه عليهاالسلام از اهل بيتي است كه خداوند متعال، عالم را به واسطه وجود ايشان خلق فرموده است، آنجا كه رسول خدا صلوات الله عليه وآله فرمود: «لَوْ لَا نَحْنُ مَا خَلَقَ اللهُ آدَمَ وَ لَا حَوَّاءَ وَ لَا الْجَنَّةَ وَ لَا النَّارَ وَ لَا السَّمَاءَ وَ لَا الْأَرْض»(۱) و يا حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در آن مرقومه‌اي كه به معاويه مرقوم نمودند مي‌فرمايد: «فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا»(۲) اين عبارت، از نظر معنا خيلي مهم است. بعضي مي‌خواهند بگويند كه معناي اين روايت اين است كه مردم تربيت‌شده يا پرورش‌يافته مكتب ما هستند، ولي هيچ مانعي ندارد كه به اين معنا باشد كه هدف غايي از خلقت، وجود محمد و آل محمد عليهم السلام است و يا آن حديث قدسي كه خداوند مي‌فرمايد: «خَلَقْتُكَ لِأجْلِي»(۳) و در حديثي ديگر مي‌فرمايد: «لَوْلَاكَ مَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاكَ»(۴). اصلاً انسان نمي‌تواند بفهمد كه خداوند متعال كه مي‌فرمايد: تو را براي خودم خلق كردم و همه افلاك را براي تو خلق كردم چه معنايي دارد؟
آنچه از همه اين سخنان معلوم مي‌شود اين است كه ارتباط آنها با خداوند متعال بسيار بالاست، چرا كه خداوند متعال، بالا و والاست، البته خود پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله اظهار عجز مي‌كند و اظهار مي‌دارد: «مَا عَرَفْنَاكَ حَقَ مَعْرِفَتِكَ»(۵)
بايد دانست كه ما هر چه داريم از اهل بيت عليهم السلام داريم. غير از آنها هر كس هر چه مي‌گويد، وقتي انسان آنها را ملاحظه مي‌كند مي‌بيند به جايي متصل نيست و نمي‌شود به آن اعتماد كرد.
همه چيز در مكتب اهل بيت عليهم السلام است كه پيامبر فرمود: «إنّي تاركٌ فيكُمُ الثّقلين كتاب الله وَ عِتْرَتي» يعني همه چيز را از اهل بيت بگيريد و از غير اينها نگيريد.
حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: نه از اينها جلو بيفتيد و نه عقب، كه اگر جلو برويد گمراه مي‌شويد و اگر عقب بيفتيد هلاك مي‌گرديد و نيز مي‌فرمايد: «لاتُعَلِّمُوهُم» چيزي يادشان ندهيد، «فإنَّهُم أعْلَمُ مِنْكُم» از تمام مردم، اينها عالم‌تر هستند.
حال در ميان اهل بيت عليهم السلام، حضرت زهرا سلام الله عليها يك محوريت خاصي دارند؛ ملاحظه كنيد وقتي اهل بيت عليهم السلام معرّفي مي‌شوند ايشان در صدر هستند؛ «هُمْ فَاطِمَةُ وَ أبُوهَا وَ بَعْلُهَا وَ بَنُوهَا»(۶)
آن حضرت در بين اهل بيت عليهم السلام، مقام و عظمت خاصي دارند كه همه ائمه عليهم السلام به وجود ايشان افتخار مي‌كنند. در واقع، آن وجود مقدس براي همه اهل بيت عليهم السلام حجت است، يعني براي حقانيت خودشان و براي بطلان غاصبين و ستمگران به وجود آن بزرگوار احتجاج مي‌كنند. همه اهل بيت عليهم السلام حجتند، ولي حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها از اين جهات، حجيتش از همه بيشتر است.
فاطمه زهرا سلام الله عليها سيدة نساء العالمين، بضعة الرسول و قرينة وليّ الله، بانويي كه در مباهله به حكم قرآن مجيد، اختصاصِ شركت داشت، و از اهل بيت عليهم السلام هم، يگانه بانويي بود كه به مقام عصمت و طهارت چون پدر و همسر و فرزندانش آراسته بود، و در آن اجتماع كه حتي امّ سلمه هم اجازه حضور نيافت و از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله جواب «إنّكِ على الخير» شنيد، فقط يگانه بانويي كه حضور داشت آن حضرت بود.
او در غير مقام نبوت، در اخلاق و علم و كمالات نسبت به پدر نسخه‌اي مطابق اصل بود و مثل سائر ائمه عليهم السلام سيره و رفتار و گفتارش، دين و شرع و دليل احكام الهي است.
او امامت به معناي علم و هدايت را حائز بود، و به عنوان يك بانوي اول اسلام در عفاف و عصمت و كرامت و ستر، وجودش الگو و اسوه است. اشتغال به كارهاي بيرون از منزل و همكاري با مردان نامحرم دون شأن هر زن ذي شأن و ملتزم به ستر و عفاف است تا چه رسد به بانويي كه شأنش «إنّ اللهَ تَعَالى يَغْضِبُ لِغَضَبِ فَاطِمة وَ يَرْضى لِرِضَاهَا» باشد. اصلاً حضور در جاهايي كه مختص به مردان است براي بانويي مانند او تنازل از مقام اجل و امنع و اقدس اوست.
معجزه بزرگ حضرت
يكي از معجزات حضرت زهرا سلام الله عليها، خطبه بالبديهة آن حضرت بود. آن بزرگوار در آن جوّ اختناق و كودتاي بزرگي كه شده بود، با آن مصيبت جانكاه و عظماي ارتحال حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم و بعد مصايب ديگر، اين خطبه را كه در اوج فصاحت و بلاغت است انشاء كرد كه اميرالمؤمنين عليه الصلوة و السلام هر چند امام البلغاء و امير الفصحاء است و مي‌فرمود: «إِنَّا لَأُمَرَاءُ الْكَلَامِ وَ فِينَا تَنَشَّبَتْ عُرُوقُهُ وَ عَلَيْنَا تَهَدَّلَتْ غُصُونُه»(۷) ولي جوّ اجازه نمي‌داد كه چنان سخنراني جامع و گويا و كوبنده و ماندگاري ايراد نمايد.
عظمت حضرت صديقه طاهره سلام الله عليها باعث شد كه در آن اجتماع تاريخي و محاكمه بزرگ نتوانستند مانع خطبه‌خواندن ايشان شوند، و چنان بود كه شخص حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله حضور يافته‌اند و بسياري از مردم حاضر وقتي آن حقايق بيان مي‌شد گريه مي‌كردند.
به هر حال، اين خطبه متضمن مطالب بسيار بالا است و از معجزات اهل بيت عليهم الصلوة و السلام است و لذا در مثل كتاب بلاغات النساء كه در قرن دوم هجري نوشته شده است اين خطبه را نقل مي‌كند.
البته فضايل آن حضرت بسيار زياد است؛ همين حديث مشهور نبوي كه «إِنَّ اللهَ تَعَالَى يَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ وَ يَرْضَى لِرِضَاهَا»(۸) در عين اختصار، معناي والا و مهمي دارد. حقائق و مطالب مهم ولايي تا حضرت مهدي عليه‌السلام از اين روايت استفاده مي‌شود، يا اين حديث كه پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله هنگامي كه مي‌خواهند حضرت فاطمه را دلداري و تسكين خاطر بدهند مي‌‌فرمايند:
«أبشري يا فَاطِمة إنّ المَهْدِيّ منك»(۹) اي فاطمه! بشارت بر تو باد كه مهدي از توست؛ اين بسيار مهم است كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله شخص اول عالم امكان، براي آرامش روان و آماده‌ساختن دختر عزيز و يگانه خود براي تحمل مصايب و مسائلي كه پيش مي‌آيد اين‌گونه دلداري مي‌دهند كه مهدي از توست، يعني همه از تو و براي توست و سير جهان به سوي تو، و پيروزي حق بر باطل و نور بر ظلمت براي تو است. به هر حال سخن در عظمت حضرت زهرا سلام الله عليها بسيار زياد است.
لزوم گرامي‌داشت ايّام فاطميه
گرامي‌داشت فاطميه و مواضع فاطمه، سيره فاطمه، زهد فاطمه، عبادت فاطمه، علم و حكمت فاطمه بايد هميشه جزء برنامه‌ها باشد و در سخنراني‌ها، تأليفات و در هر فرصت مناسب بايد آن را بازگو كرد.
بايد مصايبي كه بر آن حضرت وارد شده است و آن‌قدر فاش و آشكار است كه حتي در مثل كتاب النهاية ابن اثير - با اين‌كه سنّي است و كتابش لغت است- به مناسبت از اشاره به اين مصائب پس از رحلت رسول الله صلي الله عليه و آله نتوانسته خودداري كند و آنها را براي همه بازگو مي‌كند.
ابن اثير در النهاية، لغت (هنبث) اين دو شعر را از حضرت زهرا عليها السلام استشهاد مي‌‌آورد كه اجمالي از آن مصايب و هتك حرمت‌ها به آن بانوي يگانه اسلام است كه هر كس و هر شخص آگاهي، همه چيز را از آن مي‌فهمد و شدّت ناراحتي زهرا سلام الله عليها و رنج و غم او و اعتراض او را به آنچه واقع شد نشان مي‌دهد. آنجا كه خطاب به پدر بزرگوارش مي‌فرمايد:
قَدْ كـانَ بَعْدَك أنباء وَ هَنْبَثة لَو كُنتَ شاهدَها لم يكثر الخُطَب
إنّا فَقَدْناك فَقْد الأرضِ وابلَها فَاختل قومُك فاشْهدهم وَ لاتَغب
سپس مي‌گويد: «الهَنْبَثَة واحدة الهنابث، و هِي الأمُور الشّداد المختلفة و اشار إلى عتبها على أبي‌بكر: إنها خرجت في لمة من نسائها تتوطأ ذيلها إلى أبي‌بكر فعاتبته»
بايد تاريخ را براي مردم بيان نمود، كلمات حضرت زهرا عليها السلام مخصوصاً آن خطبه عظيمه و بليغه را كه از معجزات ايشان است به گوش جهانيان رساند.
بايد در اين فاطميه‌ها، شخصيت ملكوتي آن حضرت تجليل و تعظيم شود و همه مردم در اين ايام، ارادت و مودت خود را به يگانه بانوي اسلام دخت گرامي پيامبر رحمت حضرت فاطمه زهرا عليها السلام اثبات نمايند. امروز ما به تأسي به آن حضرت احتياج داريم.
جامعه ما به پيروي از روش همسرداري و تربيت فرزند - كه آن حضرت بهترين طريقه و روش را داشتند- احتياج دارد.
امروز كلمات آن حضرت بايد سرمشق زندگي همه بانوان و بلكه مردان باشد. آن حضرت، مقام واقعي و كرامت حقيقي زن را به دنيا ابلاغ نمود و فرمود: بهترين زن آن است كه نه او مرد نامحرمي را ببيند و نه مرد نامحرمي او را ببيند. اين است كه حضرت زهرا عليها السلام را تا امروز و تا قيامت، در دل‌هاي مردم آگاه و خداپرست و حق‌جو زنده نگه داشته است.
فاطميه يك تاريخ است، فاطميه يعني فرياد بر سر ظالمان، فاطميه يعني جهاد براي پيروزي حق بر باطل، و بالاخره فاطميه يعني روز حكومت جهاني و الهي حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف.
آري! فاطميه عاشوراست، فاطميه شب قدر است، فاطميه غدير و نيمه شعبان است و فاطميه يعني روز پيروزي نور بر ظلمت.
در پرتو بيان فضائل آن حضرت، همه ابعاد دين و ولايت ائمه طاهرين، و دعوت اسلام و قرآن و مكتب اهل بيت عليهم السلام و در كل، رسالت رسول اكرم صلي الله عليه و آله را بايد تبليغ نمود.
بايد با بدعت‌ها، با بيگانه‌گرايي‌ها، با نابساماني‌ها، با گناه، با شيوع مناهي و ملاهي، با فساد، با جهل و ضلالت مبارزه نمود.
مكتب اهل بيت عليهم السلام، مكتب معرفت، مكتب علم و بيداري، مكتب آگاهي و عدالت و برابري و رشد عقلي و انديشه‌هاي نوراني است كه همه بايد آن را در اين فرصت‌ها بازگو كنيم و همه بايد قدردان مجالس نوراني فاطمي باشيم و از بركات آن كمال استفاده را نموده و مهمترين وظيفه خود را دعا با تضرّع و انابه به درگاه خداوند متعال براي تعجيل در فرج موفور السرور فرزند عزيز فاطمه، حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه قرار دهيم؛ اللّهم عجل فرجه الشريف و اجعلنا من أعوانه و أنصاره و المستشهدين بين يديه.
پي‌نوشت‌ها:
۱. عيون اخبار الرضا عليه السلام؛ ج۱، ب۲۶، ح۲۲.
۲. نهج البلاغة، نامه۲۸.
۳. الجواهر السنية؛ شيخ حر عاملي، ص۷۱۰.
۴. بحار الانوار؛ ج۱۵، ب۱، ح۴۸.
۵. بحار الانوار؛ ج۶۸، ب۶۱، ح۱.
۶. عوالم العلوم، ص۹۳۳.
۷. نهج البلاغة، خ۲۳۳.
۸. صحيفه امام رضا عليه السلام، ص۴۵،ح۲۲.
۹. البرهان متقي هندي، ص۹۴.