كتابشناسي قم و حضرت معصومه سلام الله عليها

ریاحین ـ در همه كتابهاي مربوط به حضرت معصومه(ع) بخش مهمي در پيرامون قم آمده، و در همه كتابهاي مربوط به قم فصلي در زمينه ي حضرت معصومه(ع) آمده است، و لذا در اينجا كتاب شناسي قم و حضرت معصومه(ع) را در يك بخش مي آوريم:

1ـ آئينه عفاف، مشفق كاشاني و محمود شاهرخي ـ معاصر ـ چاپ 1376 ش. تهران، 346 صفحه وزيري.

شامل: آثار منظوم 68 شاعر گرانمايه پيرامون كريمه اهلبيت.

2ـ احوال دارالمؤمنين قم، صفي الدين محمد بن محمد هاشم حسيني رضوي قمي ـ مخطوط ـ

پيرامون فضيلت قم و اهل قم، هجرت اشعري ها،علما، مشايخ، رْوات وسادات قم.

اين كتاب بهسال 1079 هـ . به رشته تحرير درآمده است.

3ـ احوال، مفاخر ومناقب شهر قم = تاريخ قم و احوال آن.

4ـ احوال و آثار شعراي قم، علي اكبر فيض، متوفاي 1312 هـ . ـ محفوظ ـ نسخه خطي آن به شماره 146 در كتابخانه آيت الله مرعشي موجود است(فهرست: ج 1ص 165).

5ـ احوالات حضرت فاطمه معصومه، شيخ محمد حسين مفلس ـ محفوظ ـ .

6ـ انجم فروزان، عباس فيض، متوفاي 20/12/53 ش. جلد اول در 227 صفحه، چاپ 1322 ش. قم.

7ـ اخبار قم، علي بن حسين بن محمد بن عامر، تاريخ تأليف: 328 هـ .(تاريخ قم ص 12).

8ـ الأربعين، في فضائل قم و القميين، شيخ حسين بن محمد قمي، متوفاي 1367 هـ . متخلص به"مفلس" و مشهور به"ارده شيره".(الذريعه: ج 11ص 51).

9ـ انوار پراكنده، محمد مهدي فقيه محمدي = دائره المعارف مفصل بقاع متبركه استان قم.

10ـ انوار المشعشعين، شيخ محمد علي بن حسين بن علي بن بهاءالدين، متوفاي 1331 هـ . چاپ سنگي 1327 هـ .تهران، در 243 صفحه وزيري.

اين كتاب در سه جلد تأليف شده، جلد اول آن به طبع رسيده و نسخه خطي جلد دوم وسوم آن در كتابخانه آيت الله مرعشي موجود است.

11ـ باب الجنه، در احاديث قم و فضيلت زيارت حضرت معصومه، چاپ 1348هـ .(الذريعه: 26/80).

12ـ بارگاه حضرت معصومه، بيژن سعادت، چاپ 1977م. فلورانس ـ ايتالياـ . اين كتاب در سه مجلد تهيه شده، جلد اول تاريخچه حرم مطهر و بناهاي وابسته است، جلد دوم ترجمه همان مطالب به زبان انگليسي، و جلد سوم شامل عكس هاي رنگي از حرم و آستانه‌ حضرت معصومه است.

13ـ بارگاه حضرت معصومه، نشريه شهرداري قم، 73 صفحه وزيري، چاپ قم، شامل: تاريخچه حرم مطهر و زيارتگاه هاي قم، با عكس و تفصيلات.

14ـ بارگاه فاطمه معصومه، سيد جعفر ميرعظيمي ـ معاصر ـ چاپ 1418 هـ . قم، 252 صفحه وزيري.

شامل: زندگاني حضرت معصومه، فضيلت قم، تاريخچه حرم، كرامات و مدايح و مراثي حضرت معصومه(ع)

15ـ بدر فروزان، عباس فيض، چاپ 1364 هـ . قم، در 452 صفحه رقعي، امامزادگان قم و ري و شرح حال علماي قم.

16ـ البدر المشعشع، في احوال ذريه موسي المبرقع، ميرزا حسين نوري، متوفاي 1320 هـ . چاپ 1308 هـ . سنگي بمبئي، در 31 صفحه. اين كتاب شامل شرح زندگاني فرزندان موسي مبرقع مدفون در قم مي باشد.

17ـ‌ بشاره المؤمنين در تاريخ قم و قميي، حاج شيخ قوام جاسبي وشنوه اي متوفاي اول صفر 1418 هـ . چاپ 1394 هـ . قم، رد 275 صفحه وزيري. شامل: فضائل قم، تراجم رجال قم و كرامات حضرت معصومه(ع)

18ـ البوارق، سيد محمد مهدي حسيني قمي، متوفاي بعد از 1116 هـ . ـ مخطوط ـ

نسخه اي از اين كتاب در كتابخانه سپهسلار تهران موجود است كه تاريخ كتابت آن 1289 هـ . مي باشد.(الذريعه: ج 3ص 153).

19ـ تاريخ تكايا و عزاداري قم، مهدي عباسي، چاپ 1371 ش . قم، در 374 صفحه وزيري. شامل: تاريخچه عزداري، شبيه خواني، تكايا و شاعران مرثيه گوي قم.

20ـ تاريخ دارالايمان قم، محمد تقي بيك ارباب، متوفاي 1311 هـ . چاپ 1353 ش. قم.

21ـ تاريخ سير پليس در قم، سرهنگ شجاع جوادي، چاپ 1355 ش. قم، در 136 صفحه وزيري. شامل: تاريخچه بقاع متبركه، مدارس، كتابخانه ها،‌محلات، ميادين، پل ها، باروها ، اماكن عمومي و مسائل نظامي و انتظامي قم.

22ـ تاريخ قم، حسن بن محمد بن حسن قمي، ترجمه حسن بن علي بن حسن بن عبدالملك قمي، كه اصل آن در بيست باب بوده، ولي متن عربي آن از بين رفته، فقط پنج باب از ترجمه فارسي آن باقي مانده است.

اين كتاب به سال 378 هـ‌ . تأليف شده، به سال 865 هـ . ترجمه شده، به سال 1313 ش. در 347 صفحه وزيري در تهران به چاپ رسيده است.

پنج باب موجود شامل: قم و سبب تسميه آن، مساحت و خراج هاي قم، شرح حال بني هاشم مقيم در قم، آمدن اشعري ها به قم و تاريخ زندگاني آنان.

اين كتاب دقيق ترين، قديمي ترين و مطمئن ترين تاريخ قم مي باشد.

23ـ تاريخ قم، علي بن حسين بن محمد بن عامر اشعري قمي، از مشايخ كليني، كه صاحب تاريخ قم از آن ياد كرده و گفته: به سال 328 هـ . نسخه مؤلف در زير آوار تلف شد.

احتمالاً اين عنوان با كتاب:"اخبار قم" يكي باشد.

24ـ‌ تاريخ قم، ميرزا محمد علي بن احمد انصاري قرجه داغي، متوفاي 1310 هـ . كه به سال 1284 هـ . از تأليف آن پرداخته و نسخه خطي آن در كتابخانه آيت الله مرعشي موجود است(فهرست: ج 13ص 73).

25ـ تاريخ قم، شيخ حسين ارده شيره = تحفه‌ الفاطميين

26ـ تاريخ قم، علي اكبر فيض قمي، متولد1245 و متوفاي 1312 هـ . كه به سال 1302 هـ . از تأليف آن پرداخته است.

27ـ تاريخ قم، شيخ محمد حسين ناصر الرشيعه، فرزند حاج محمد حسن تاجر قمي، متولد 1272 و متوفاي 1339 هـ . چاپ دوم 1342 ش. در 328 صفحه وزيري، شامل: تاريخ قم، تاريخ حرم مطهر، امامزاده ها، مدارس، فقها و محدثان قم، با تعليقات استاد علي دواني.

28ـ تاريخ قم و احوال آن، مير شرف الدين، حسين حسيني قمي، مشهور به اميرمنشي، متوفاي 990 هـ . كه صاحب رياض از آن نقل كرده(الذريعه: ج 3ص 279).

29ـ تاريخ مذهبي قم، علي اصغر فقيهي، چاپ 1391 هـ . قم، در 400 صفحه وزيري، شامل تاريخ قم، احاديث قم، تاريخ تشيع اهل قم، نقابت، تأسيي مدارس، مساجد، توليت، رويدادها، مراسم عزاداري و شبيه خواني.

30ـ تاريخ مشاهد و قبور واقعه در بلده قم، افضل الملك، متولد 1279 هـ . و متوفاي 1348 هـ . چاپ تهران، 72 صفحه وزيري.

31ـ تاريخ ورزش باستاني و كشتي پهلواني قم، مهدي عباسي، چاپ 1367 ش. قم، در 192 صفحه وزيري.

32ـ تاريخچه روزنامه نگاري در قم، احمد رحيمي، متوفاي 1416 هـ . چاپ 1348 ش. قم، در 103 صفحه رقعي، شامل: روزنامه ها، فصلنامه ها و ماهنامه هاي قم از آغاز تا سال 1337 ش.

33ـ تاريخچه قم و حضرت معصومه، محمد محمدي اشتهاردي چاپ اول قم، 96 صفحه جيبي. شامل: فضيلت زيارت، و نگاگهي به حوزه علميه و مسجد مقدس جمكران.

34ـ التحفه الفاطميه الموسويه، محمد علي كچوئي قمي،‌تاريخ تأليف: 1320 هـ . اين كتاب از مآخذ وسيله المعصوميه مي باشد.

35ـ تحفه‌ الفاطميين، في احوال قم و القميين، حاج ميرزا محمد مجتهد قمي، متوفاي 1341 هـ .

مرحوم خياباني فرازي از جلد اول آن را در كتاب علماي معاصرين ص 131 آورده است.

36ـ تحفه الفاطميين، شيخ حسين بن محمد حسن قمي، متولد 1305 و متوفاي 1367 هـ . متخلص به:"مفلس" و مشهور به:"ارده شيره".

اين كتاب شامل: احوالات حضرت معصومه، امامزادگان، حكما و شعراي قم، در دو مجلد، در سال هاي 1350ـ 1351 هـ . تأليف شده است(الذريعه: ج 3ص 461).

37ـ تذكره سخنوران قم، شاعر معاصر محمد علي مجاهدي، متخلص به:"پروانه" چاپ 1370 ش. قم در 388 صفحه وزيري، شامل: بيوگرافي 110 تن از شعراي نامي قم.

38ـ تذكره شعراي معاصر قم، علي اكبر فيض، متوفاي 1312 هـ .

39ـ تذكره مشايخ قم، نورالدين علي بن علي منعل قمي، متوفاي بعد از 978 هـ . چاپ 1394هـ . قم، 101 صفحه وزيري.

شامل: شرح حال 112 تن از علما و محدثان قم در قرنهاي اوليه.

40ـ ‌تذكره مقابر آستانه مقدسه قم، شيخ محمد رازي ـ معاصر ـ پيرامون شخصيتهاي برجسته مدفون درحريم حضرت معصومه(ع) ـ مخطوط ـ‌

41ـ تربت پاكان، سيد حسين مدرسي طباطبائي، چاپ 1355 ش. قم، دو مجلد، در 1228 صفحه وزيري. شامل: تاريخ آستانه مقدسه، بناهاي تابعه، اسناد، مدارك، وقفنامه ها، فرمانها، مساجد، مقابر، مزارات، مدراس و...

42ـ تربت پاكان، عبدالحسين جواهر كلام، در سه مجلد و بيش از 2000 صفحه، شامل: تاريخ قم، امامزادگان، سادات و شخصيتهاي برجسته مدفون در قم، در دست انتشار.

43ـ تعزيه حضرت معصومه، صادق همايوني، مجله كاوه، شماره 41 و 42 چاپ 1351 ش. مونيخ(تربت پاكان: ج 1ص 41).

44ـ تفصيل حالات دارالايمان، افضل الملك ميرزا غلامحسين خان اديب زندي، متوفاي 1348 هـ . ـ مخطوط ـ

نسخه خطي آن در كتابخانه مركزي دانشگاه تهران به شماره 5514 موجود است.

45ـ تفصيل وقايع قحطي سال 1288 هـ . قم، ميرزا علي اكبر فيض، متوفاي 1312 هـ .

46ـ تنزيه القميين، ابوالحسن بن محمد طاهر شريف فتوني عاملي، متوفاي 1138هـ . چاپ 1328 هـ . 49 صفحه.

اين كتاب به سال 1105 هـ . در شرح حال رجال قم و اثبات برائت آنان از تشبيه و جبر تأليف شده، و نسخه خطي آن در كتابخانه آيت الله مرعشي به شماره 5459 موجود است(فهرست: ج 14ص 240).

47ـ جدي فروزان، عباس فيض، چاپ قم، شرح زندگاني علماي قم، رجال دين و سلاطين.

48ـ جغرافياي شهرستان قم، دكتر حسين كريمان، متوفاي 1372 ش.(روزنامه همشهري، 19/9/1375ش. مسلسل 1149 ص 9).

49ـ جوابات المسائل القميه، شيخ طوسي، متوفاي 460 هـ . كه نسخه آن در دست نيست، آن را فهپائي از فهرست شيخ نقل كرده است.

50ـ جوابات المسائل القميه، موي خليل قزويني، متوفاي 1089 هـ . كه نسخه آن را صاحب الذريعه در كتابخانه القراء ديده است(الذريعه: ج 5ص 230).

51ـ جوابات المسائل القميه، ملا هادي سبزواري، متوفاي 1289 هـ . در پيرامون مسائل كلامي(الذريعه: ج 5ص 230).

52ـ جوابات مسائل ركنيه، ميرزا ابوالقاسم قمي، صاحب قوانين، متوفاي 1232 هـ . چاپ 1364 ش. قم، 80 صفحه وزيري.

ميرزاي قمي در اين كتاب به تناسب پاسخ به پرسشهاي اهالي قم درمورد اين عربي مي نويسد:"كلماتي كه از ايشان مانده و سخن هائي كه به طور متواتر از ايشان رسيده، اگر مراد اياشن همان ظاهر كلام ايشان باشد، به يقين كافرند. و با وجود اتمام حجت برايشان و تخلف از حق، مستحق لعن هم هستند"(قم نامه ص 329).

اين چهار كتاب به تناسب اين كه در پاسخ اهالي قم نوشته شده در كتابخانه قم يادآوري شد.

53ـ چكامه، اثر طبع عباسخان افشار، متخلص به:"پريشان" كه شرح حال حضرت معصومه(ع) را از روز وصول نامه امام هشتم تا روز ارتحال آن بي بي دو عالم به نظم درآورده است.

نسخه تايپ شده آن در 23 صفحه رقعي، در روز اربعين 1376 هـ . به كتابخانه، آستانه مقدسه حضرت معصومه اهدا شده است.

54ـ چكيده مقالات گزيده، گروه نويسندگان، چاپ 1376ش. قم، 106 صفحه رقعي.

در اين كتاب فشرده مقالات قرائت شده در"همايش رشد و توسعه استان قم" پيرامون مسائل اقتصادي، توليدي، فرهنگي، اجتماعي، عمراني و شهرسازي ـ در تاريخ 22 و 23 آذر 1376 ش. ـ آمده است.

55ـ چهل حديث = قم و حضرت معصومه.

56ـ حضرت معصومه اور شهر مقدس قم، نثار احمد زينپوري، چاپ 1416 هـ . قم، 128 صفحه رقعي.

57ـ حضرت معصومه را بهتر بشناسيم، علي اكبر مهدي پور، مجله‌ مكتب اسلام، سال 30 شماره 2 چاپ 1410 هـ‌ . قم، شامل: تاريخ تولد، وفات، شخصيت برجسته و فضيلت زيارت آن حضرت.

58ـ حضرت معصومه فاطمه دوم، محمد محمدي اشتهاردي، چاپ 1375 ش. قم، 240 صفحه رقعي.

شامل: شرح حال حضرت، امامزادگان، تاريخچه قم، حوزه‌ علميه ومسجد مقدس جمكران.

59ـ حضرت معصومه و شهر قم، محمد اصغري نژاد ـ مخطوط ـ

60ـ‌حضرت معصومه و شهر قم، محمد حكيمي، چاپ 1365 ش. مشهد مقدس، 135 صفحه پالتوئي، شامل: شرح زندگاني حضرت معصومه، حوزه علميه قم، ارزيابي قم و مسجد جمكران.

61ـ حيات حضرت معصومه قم، سيد حيدر مهدي، چاپ 1983 م. حيدر آباد، در 100 صفحه جيبي، به زبان اردو، شامل: ولادت، وفات، شخصيت، فضيلت زيارت و كرامتهاي حضرت معصومه، مساجد، مقابر، مدارس، امامزاده ها و مسجد جمكران.

62ـ حيات الست، شيخ مهدي منصوري، متوفاي 1406 هـ . چاپ 1380 هـ . قم، در 32 صفحه، جيبي.

چاپهاي بعدي به عنوان:"زندگاين حضرت معصومه" در 60 صفحه جيبي با تفريظي از مرحوم آيت الله مرعشي منتشر شده است.

63ـ حياه الفاطمه المعصومه، عبدالهادي شهرستاني، چاپ 1376 ش. 20 صفحه جيبي.

64ـ خاندن فتحان، احوال و آثار يكي از خاندانهاي علمي قم در قرنهاي هفتم تا دهم، چاپ 1352 ش. قم.

65ـ خاندان علي صفي، سيد حسين مدرسي طباطبائي، در مجله بررسي هاي تاريخي، سال هشتم، شماره هاي 1ـ 4، پيرامون خاندان صفي، امراي مستقل قم در قرنهاي هشتم و نهم.

66ـ دائره المعارف مفصل بقاع متبركه استان قم، محمد مهدي جلالي گيلاني، چاپ 1367 ش. قم، 610 صفحه وزيري.

اين كتاب نخستين مجلد از سري"انوار پراكنده" است كه به شرح زندگاني حضرت معصومه و ديگر امامزادگان مدفون در قم اختصاص دارد.

67ـ دارالضرب قم، سيد حسين مدرسي طباطبائي، در ضمن كتاب:"قم نامه" ص 39ـ 70.

68ـ دانشمندان قم، سيد مهدي لاجوردي ـ مخطوط ـ

69ـ دخت آفتاب، احمد لقماني ـ مخطوط ـ‌

70ـ در حريم حضرت معصومه، علي اكبر مهدي پورم تولد، وفات، شخصيت بي نظير، فضيلت زيارت و زيارتنامه آن حضرت، چاپ 1415 هـ . قم.

71ـ ديدنيهاي قم، حسين آوردي، چاپ 1372 ش. قم، در 49 صفحه پالتوئي، شامل: تاريخچه قم، حضرت معصومه، امامزادگان، مسجد جمكران، مساجد، مدارس، مقابر، اماكن عمومي و نيازمنديها.

72ـ ديوان آب قم، ابراهيم بن علي و محمد بن علي.

73ـ ديوان آل سعد، پيرامون مزارع اطراف قم.

74ـ ديوان خراج قم،‌احمد بن محمد، عامل قم در سال هاي 282ـ 285 هـ‌ .

75ـ ديوان خراج قم، محمد بن علي بن ابراهيم و محمد بن عيسي.

76ـ ديوان خراج قم، محمد بن مجمع، عامل قم رد سال هاي 255 هـ .

اين پنج كتاب از منابع كتاب تاريخ قم مي باشد.

77ـ راهنمائي اردوئي شهر قم، گروه نويسندگان امور تربيتي آموزش و پروش منطقه يك قم، چاپ بي تاريخ، 26 صفحه پالتوئي.

78ـ راهنماي جغرافياي تاريخي قم، سيد حسين مدرسي طباطبائي، چاپ 1396 هـ . قم، در 335 صفحه وزيري.

اين كتاب جلد اول از مجموعه متن و اسناد، شامل تعدادي از كتابچه هاي تفصيل احوال قم، از ارباب و افضل الملك و غير آنها مي باشد.

79ـ‌ راهنماي سياحتي و زيارتي شهر قم، اداره ارشاد قم، چاپ 1371 ش.قم، 24 صفحه رنگي پالتوئي، شامل:

بحث فشرده اي پيرامون حضرت معصومه، امامزاده ها، مدارس، مساجد، مقابر و نيازمنديها.

80ـ راهنماي قم، به قلم گروهي از دبيران و صاحب نظران، از انتشارات دفتر آستانه مقدسه، با مقدمه اي از رشيد ياسمي ـ استاد دانشگاه تهران ـ شامل 64 عكس و يك نقشه، چاپ نيمه شعبان 1375 هـ . تهران، چاپخانه مجلس، 172 صفحه رقعي + 64 صفحه عكس، شامل:

تاريخچه قم، توصيف حرم و ابنيه وابسته، نفايس آستانه، آئين نامه داخلي حرم، تأسيسات جديد و قديم، واسامي مدفونين در اطراف آستانه.

81ـ راهنماي قم، حسين قاسمي نژاد ـ شهردار قم ـ‌چاپ 1354ش. قم، 216 صفحه رقعي.

شامل:‌زيارتگاه ها، مساجد، آثار تاريخي، علما، فقها، اماكن عمومي و شناسنامه قم.

82ـ رجال قم، سيد محمد مقدس زاده، چاپ 1335 ش. تهران، 75 صفحه رقعي.

شامل: بيوگرافي رجال برجسته و شخصيتهاي علمي قم.

83ـ رياض المحدثين، شيخ محمد علي بن حسين بن علي بن بهاءالدين، متوفاي 1331 هـ . ـ مخطوط ـ

اين كتاب جلد سوم"انوار المشعشعين" است و شرح حال بيش از 60 تن از علماي برجسته قم را در طول قرون و اعصار در بردارد.

نسخه خطي اين كتاب در كتابخانه آيت الله مرعشي موجود است.

84ـ زندگاني حضرت معصومه(ع) محمد شيرين كلام، چاپ قم.

85ـ زندگاني حضرت معصومه(ع) و تاريخ قم، سيد مهدي صحفي ـ معاصر ـ چاپ 1390 هـ‌ . قم، 132 صفحه رقعي.

شامل: فضايل حضرت معصومه، قم، امامزادگان، كرامات، اشعار، مساجد و مدارس.

86ـ زندگاني حضرت معصومه = حياه الست.

87ـ زندگي نامه حضرت معصومه، محمد محمدي اشتهاردي، چاپ 1350 ش. قم، 218 صفحه جيبي.

88ـ زندگاني و كرامات حضرت معصومه، احمد بانپور ـ معاصر ـ‌چاپ 1374 ش. مشهد، 112 صفحه رقعي.

89ـ زياره كريمه اهل اليت، ميرزا محسن آل عصفور، چاپ 1405 هـ . قم، 27 صفحه وزيري.

شامل: زندگاني، فضيلت زيارت و زيارتنامه مفصلي كه خود مؤلف انشاء كرده است.

90ـ زيارتنامه حضرت معصومه(ع)

تا كنون دهها جزوه به عنوان:"زيارتنامه حضرت معصومه" سلام الله عليها، تنظيم شده و صدها بار تجديد طبع شده است، برخي از آنها اشاره مختصري به شرح حال آن حضرت شده، و احياناً يكي دو قطعه شعر نيز در پيرامون مدايح و مراثي آن خاتون دو سرا نيز آمده است.

91ـ زيارتنامه كريمه اهلبيت، = در حريم حضرت معصومه.

92ـ سالنامه دبيرستان حكمت قم، جمعي از دبيران و دانش آموزان، چاپ 1337 ش. قم، 154 صفحه وزيري.

شامل: تاريخ قم، وضع كلي قم، رويدادها، فدراسيونها، انجمنها، محصولات، و وضع آموزش و پرورش در قم.

93ـ سالنامه دبيرستان حكيم نظام قم، گروهي از دبيران و دانش آموزان، چاپ 1326 ش. قم.

94ـ سالنامه‌ ذهابيه قم، شرح مشاهدات امين السلطان صدراعظم، در سفر رسمي به خود به شهر قم، در سال 1304 هـ .

نسخه خطي اين كتاب به شماره 2315 در كتابخانه مجلس شورا موجود است.

95ـ ستارگان حرم، شرح حال زندگاني شخصيتهاي مدفون درحرم حضرت معصومه و يا حريم آن حضرت.

اين كتاب توسط نويسندگان ماهنامه كوثر تهيه مي شود و تا كنون هشت مجلد آن منتشر شده است.

در اين هشت مجلد جمعاً 114 تن معرفي شده اند.

چاپ 1377 ش. قم، به ترتيب: 238،296،282، 274 و 265 صفحه رقعي.

96ـ ستارگان درخشان ولايت، گروه نويسندگان دانشگاه آزاد اسلامي ـ قم، چاپ 1377 ش. قم، 78 صفحه وزيري.

شامل: شرح حال حضرت معصومه، شاه سلطانعلي، حضرت عبدالعظيم و شاهچراغ.

97ـ سفرنامه‌ قم، ميرزا غلامحسين افضل الملك، متوفاي 1348 هـ . چاپ تهران.

اين كتاب هب سال 1310 هـ . تأليف شده، و مطالب آن از زبان اسدالله ميرزا، پسر محمد تقي ركن الدوله نقل شده، نسخه خطي اش در كتابخانه مجلس شوار به شماره 697 موجود است.

98ـ سفرنامه قم، ناصرالدين شاه قاجار، متوفاي 1313 هـ . كه نسخه خطي آن به شماره 10629 در كتابخانه آستان مقدس رضوي موجود است.

99ـ سيده عْش آل محمد، سيد ابوالحسن هاشم ـ معاصر ـ چاپ 1416 هـ . قم، 150 صفحه وزيري.

شامل: فضائل، مناقب، مدايح و مراثي.

100ـ شرافت زمين، ميرزا محمد خوانساري، متوفاي 1278 هـ . ـ مخطوط ـ نسخه اي ا زكتاب"رياض الرضا" در كتابخانه آيت اله مرعشي به شماره 6790 موجود است كه بخش 17ـ 19 آن به شرافت سرزمين قم، احوال حضرت معصومه و ثواب زيارت آن حضرت اختصاص دارد.

101ـ شرح حال حضرت معصومه، شيخ حسين ارده شيره، متوفاي 1367 هـ .

102ـ شرح احوال حضرت معصومه و خدمات انجام شده در آستانه مباركه قم، گروه نويسندگان ـ مخطوط.

103ـ شرح حال منظوم = چكامه

104ـ عملكرد شهرداري قم، روابط عمومي شهرداري، چاپ 1364 ش. قم، 32 صفحه وزيري.

شامل: بيلانهاي عمراني، اتوبوسراني، آتش نشاني، كشتارگاهها، فضاي سبز و بهشت معصومه.

105ـ عنايات معصوميه، محمد علي زيني وند، چاپ 1379 ش. 152 صفحه رقعي.

شامل: كرامات حضرت معصومه از زبان خادمين آستانه مقدسه.

106ـ فاطمه بنت الامام موسي بن جعفر،(ع) سيد محمد باقر ابطحي، چاپ 1409 هـ . قم، 40 صفحه وزيري.

اين كتاب از مستدركات جلد 17 عوالم است كه به قلم هيئت محققين مدرسه الامام المهدي قم، زير نظر حاج آقاي ابطحي تهيه شده است.

107ـ فاطمه بنت الامام موسي الكاظم، دكتر محمد هادي اميني، چاپ 1405 هـ‌ . قم، 160 صفحه‌ وزيري.

شامل: شرح حال، كرامات، فضيلت زيارت، و متن وصيتنامه حضرت امام كاظم(ع) مي باشد.

108ـ فروغي از كوثر، الياس محمد بيگي، چاپ 1374 ش. قم، صفحه رقعي.

شامل: زندگي نامه، موقعيت جغرافيائي، پيشنه تاريخي، فضائل، مناقب، مدايح وكرامات كريمه اهلبيت.

109ـ فضائل قم، محمد علي اسلامي زاده ـ معاصر ـ چاپ 1375 ش. قم، 32 صفحه جيبي.

شامل 40 حديث در رابطه با شهر قم.

110ـ فضائل قم، محمد علي قراچه داغي تبريزي، متوفاي 1301 هـ . اين كتاب ظاهراً همان كتاب"تاريخ قم" است كه قبلاً معرفي شد. صاحب الذريعه از آن"فضائل قم" تعبير كرده و در برخي از كتابنامه ها"فضائل بلده قم" تعبير شده است.

111ـ فضائل قم، كرمعلي خان، فرزند محمدرضا بيك متخلص به"فكار"، شامل احاديثي پيرامون قم.

112ـ فضائل قم، حاج شيخ عباس قمي،متوفاي 1359 هـ .

نسخه ي خطي اين كتاب به خط مؤلف در كتابخانه آقاي سيد مهدي لاجوردي موجود است(آشنائي با چند نسخه خطي: ج 1ص 105)

113ـ فضل قم و الكوفه، سعد بن عبدالله اشعري، متوفاي 301 هـ .

114ـ قانون قم، ميرزا علي اكبر فيض، متوفاي 1312 هـ . شرح قوانين مندرسه قم.

115ـ‌قم، علي معصومي، چاپ 1374 ش. تهران، 91 صفحه وزيري.

116ـ قم از نظر اجتماعي ـ اقتصادي، سيدحسين برقعي، چاپ 1365 ش. قم، 616 صحفه وزيري.

شامل: زمين شناسي، چينه شناسي، جمعيت، آموزش، مهاجرت، فعاليتهاي اقتصادي، امكانات زيربنائي، اشتغال، مذهب و زبان مردم قم.

117ـ قم پايگاه قيام، عبدالحميد وفائي، چاپ 1373 ش. تهران، 171 صفحه رقعي.

118ـ قم در قرن نهم هجري، سيد حسين مدرسي طباطبائي، چاپ 1350 ش. 372 صفحه وزيري.

در اين كتاب كه دومين جلد از دوره ده جلدي:"قم در چهارده قرن" مي باشد، از خصوصيات جغرافيائي، سياسي، اقتصادي، حوادث، مذهب، ضرب سكه، پايتخت زمستاني، واليان و خاندانها بحث شده است.

119ـ قم در دوره ايلخانان مغول، سيد حسين مدرسي طباطبائي.

اين كتاب جلد سوم دوره ياد شده مي باشد.

120ـ قم در گذرگاه تاريخ، علي اصغر پيله وريان، چاپ 1375 ش. قم، صفحه رقعي.

شامل: اماكن زيارتي، مساجد، مدارس، تكايا و امامزادگان قم.

121ـ قم را بشناسيد، به قلم گروهي چون: فقيهي، شهابلو، وفائي، كريمان، و رهنما، چاپ 1328 ش. قم، 136 صفحه وزيري.

شامل: مشاهده، مساجد، مقابر، مدارس و ديگر جاذبه هاي قم.

122ـ قم المقدسه = فاطمه بنت الامام موسي(ع)

123ـ قم نامه، سيد حسين مدرسي طباطبائي، چاپ قم، 1364 ش. 413 صفحه وزيري.

شامل: هفت مقاله و متن از رساله هاي مربوط به قم.

124ـ قم و حضرت مصعومه، محمود شريفي، چاپ 1373 ش. قم، 96 صفحه جيبي.

شامل: چهل حديث پيرامون قم و حضرت معصومه(ع).

125ـ قم و روحانيت، عباس فيض، چاپ 1317 ش. قم، 291 صفحه رقعي.

126ـ كارنامه يكساله ادارات و نهادهاي انقلاب اسلامي، روابط عمومي فرمانداري قم، چاپ 1361ش. قم، 128 صفحه رقعي.

كاركرد نهادها، ارگانها و ادارات قم.

127ـ كتابچه اعداد نفوس اهالي دار الايمان قم، محمد تقي بيك ارباب، چاپ 1364 ش. قم، 72 صفحه وزيري.

اين كتاب كه شامل: آمار نفوس قم با نام و مشخصات هر خانواده اي ، در سال هاي 1284ـ 1285 هـ . مي باشد، در ضمن كتاب:"قم نامه" گراور شده است.

128ـ كتابچه تفصيل حالات و املاك و مستغلات و قنوات و بلوكات دارالايمان قم، چاپ 1364 ش.ق، 86 صفحه وزيري.

اين كتاب كه شامل: باغات، مزارع، قرا و قصبات قم است، به سال 1296 هـ . به دستور ميرزا مهدي خان اعتضادالدوله، حكمران قم و كاشان، تأليف شده، و در ضمن كتاب"قم نامه" به چاپ رسيده است.

129ـ كتابچه طوائف و ايلات دارالايمان قم، چاپ 1364 ش. قم، 14 صفحه وزيري.

اين كتابچه در حدود سال 1296هـ . به دستور ميرزا مهدي اعتضاد الدوله، به منظور تدوين"مرآت البلدان" فراهم آمده، نسخه خطي آن در موزه كاخ گلستان موجود است. در اين كتاب 14 طايفه از طوائف قم با ذكر تعداد ذكور و اناث آنها معرف شده اند.

130ـ كتابشناسي آثار مربوط به قم، سيد حسين مدرسي طباطبائي ـ معاصر ـ چاپ 1353 ش. قم، 243 صفحه.

كتابشناسي توصيفي منابع و مآخذ پايه پيرامون قم و حضرت معصومه(ع).

131ـ كتاب شناسي حضرت فاطمه معصومه و تاريخ قم، ناصرالدين انصاري قمي ـ معاصر ـ

اين كتابنامه در فصلنامه"ميراث جاويدان" درتابستان 1377 ش. سال ششم، شماره 2ص 100 تا 109 چاپ شده است.

132ـ كتاب شناسي قم، ناصر باقري بيدهندي ـ معاصر ـ‌

اين كتابنامه در مجله"ماهنامه كوثر" سال اول، شماره 12ص 58ـ 60 در اسفند ماه 1376 ش. درج شده است.

134ـ كتابه هاي حرم مطهر حضرت معصومه وحظيره هاي اطراف آن، منوچهر ستوده ـ معاصر ـ چاپ 1375 ش . قم، 188 صفحه رحلي.

اين كتاب قبلاً به صورت مقاله در مجله"معارف اسلامي" مسلسل 16 منتشر شده بود.

135ـ كرامات حضرت معصومه، شيخ قوام جاسبي، متوفاي 1418 هـ . ـ مخطوط ـ

136ـ كرامات حضرت معصومه، گروه نويسندگان واحد فرهنگي آستانه مقدسه ـ‌ مخطوط ـ‌

137ـ كرامات معصوميه، علي اكبر مهدي پور ـ نگارنده ـ‌ چاغپ 1419 هـ . قم، 336 صفحه وزيري.

شامل 222 كرامت از كريمه اهلبيت.

138ـ كريمه اهلبيت، علي اكبر مهدي پور ـ نگارنده ـ چاپ 1415 هـ . قم، 536 صفحه رقعي.

139ـ گل موسي، حامد حجتي، چاپ 1378 ش. قم، 45 صفحه رقعي، مصور. نگاهي گذرا به زندگاني حضرت معصومه(ع).

140ـ گلهاي زهرايي، احمد عزيزي، چاپ 1375 ش. تهران

شامل: ده قصيده پيرامون حضرت معصومه(ع) و دو قطعه شرع در باره مسجد جمكران.

141ـ گنجينه آثار قم، عباس فيض، چاپ 1349ش. قم، دو مجلد، جمعاً 1514 صفحه وزيري.

در جلد اول از تاريخچه حرم و روضه مطهره حضرت معصومه(ع) و در جلد دوم از ديگر مشاهد و مقابر موجود در قم وپيرامون بحث كرده است.

142ـ گنجينه اي ناشناخته، گروه نويسندگان، چاپ 1372 ش. قم.

شامل: تابلوهاي رنگي مربوط به حرم مطهر و اشياء عتيقه موزه و نگرشي به آثار گرانبهاي فرهنگي ـ هنري آستانه مقدسه قم.

143ـ گنجينه دانشمندان، شيخ محمد رازي، چاپ 1352 ش. تهران، جلد اول 368 صفحه وزيري.

جلد اول اين كتاب به شرح حال حضرت معصومه، تاريخ قم و رجال قم اختصاص دارد و بقيه مجلدات آن شرح علماي بلاد است كه عمدتاً از قم فارغ التحصيل شده اند.

شامل شرح حال رْوات، محدثين، مدرسين، وزرا، وكلا و موقعيت تاريخي قم.

145ـ لعمات عشق، حيدر آقا تهراني، متخلص به"معجزه" چاپ 1369 ش. قم، 131 صفحه خشتي.

در اين كتاب دهها مديحه و قصيده پيرامون عظمت حضرت معصومه(ع)، آمده است.

146ـ مجموعه‌ اشعار پيرامون حضرت معصومه(ع)، عبدالرضا شالچي ـ مخطوط ـ

147ـ مجموعه اشعار پيرامون حضرت معصومه(ع)، محمد خرم فر ـ مخطوط ـ

148ـ مجموعه اشعار در مدايح و مراثي كريمه اهلبيت، نگارنده ـ ‌مخطوط ـ

149ـ مختار البلاد، ناصر الشريعه = تاريخ قم.

150ـ مسابقه‌ نگين قم، گروه نويسندگان هيأت محبان المهدي(ع)، چاپ 1374 ش. قم.

شامل 20 پرسش تستي پيرامون قم و حضرت معصومه(ع) چاپ 1374ش. قم.

151ـ مسند فاطمه‌ معصومه،‌سيد عليرضا سيد كباري معاصر ـ چاپ 1375 ش. قم، 108 صفحه رقعي.

شامل احاديث وارده از حضرت معصومه و ديگر مخدرات اهلبيت.

152ـ معصومه قم، حاج سيد تقي طباطبائي قمي، چاپ 1365 ش. 48صفحه جيبي.

شامل: احاديثي در فضيلت قم و عظمت حضرت معصومه(ع)

153ـ مقابر قم، عبدالحسين جواهر كلام، از احفاد صاحب جواهر ـ سه مجلد ـ = تربت پاكان.

شامل: امامزادگان، علما و سادات مدفون در آستانه مقدسه و حريم حضرت معصومه(ع).

154ـ‌ منتخب از كتاب درياي سخن، حاج محمد رضا سقازاده، چاپ 1387 هـ . قم.

از كتاب"درياي سخن" بخش مربوط به حضرت معصومه(ع) انتخاب شده به پيوست"حياه الست" تحت عنوان: زندگاني حضرت معصومه در 60 صفحه‌ جيبي انتشار يافته است.

155ـ المنتخب من تاريخ قم، سيد حسون براقي ـ مخطوط ـ

شامل شرح حال علوي هاي مقيم قم.

نسخه دستنويس مؤلف به تاريخ 1317 هـ . در كتابخانه‌كاشف الغطاء در نجف اشرف موجود است.(الذريعه: ج 22ص 440).

156ـ نامه قم، شوراي نويسندگان، فصلنامه پژوهشي اداره ارشاد قم.

اولين شماره آن در 370 صفحه وزيري در تابستان 1377 ش. انتشار يافت.

157ـ‌ نشريه آستانه مقدسه قم، چاپ بي تاريخ، 48 صفحه وزيري قم.

شامل: گزارشي از گذشته و حال حرم و بقاع تابعه با تعدادي عكس و تفصيلات.

158ـ نشريه اي بي نام و نشان، چاپ 1347 ش. 48 صفحه وزيري قم.

اين نشريه به مناسبت تعويض ضريح مقدس رد سال 1347 ش. تنظيم شده است. در اين نشريه تاريخچه حرم با عكس و تفصيلات از طرف آستانه مقدسه انتشار يافته است.

159ـ نگاهي بر زندگاني فاطمه معصومه، غلامرضا حيدري ابهري، چاپ 1376 ش. قم، 31 صفحه وزيري.

اشاره اي كوتاه به زندگاني حضرت معصومه(ع) همراه با تصاوير رنگي براي نوجوانان.

160ـ نگرشي بر تاريخ زندگاني حضرت فاطمه معصومه(ع)، محمدرضا باني كاشاني، چاپ 1418 هـ . قم، 96 صفحه رقعي.

شامل:‌تاريخ قم، زندگاني حضرت، خواهران و برادران حضرت و نسب سلاطين صفويه.

161ـ نگين قم، جواد محدثي، چاپ 1374 ش. قم، 48 صفحه پالتوئي.

شامل: شرح حال، آداب زيارت و زيارتنامه.

162ـ وديعه آل محمد فاطمه معصومه، محمد صادق انصاري، چاپ 1413 هـ . قم، 32 صفحه وزيري.

شامل: زندگاني، معجزات ومناقب حضرت معصومه و تاريخچه حرم مطهر و امامزاده هاي قم.

163ـ وسيله المعصوميه، ميرابوطالب، مشهور به:‌سيد بيوك واعظ تبريزي، چاپ 1371 هـ . تهران، 106 صفحه جيبي.

شامل: شرح حال حضرت معصومه، اشاره به شرح حال حضرت زينب، سكينه وسيده نفسيه.

164ـ وفيات علما و معاريف قم، شامل بيوگرافي اجمالي 72 تن از دانشمندان قم(آشنائي با چند نسخه خطي: ج 1ص 186).

165ـ يادگار قم، حسن شمس گيلاني، چاپ 1327 ش. قم، 20 صفحه.

شامل شرح زندگاني و نمونه اشعار 48 تن از شعراي قم.

اين بود قسمتي از كتابهائي كه مستقلاً پيرامون قم و حضرت معصومه(ع) نگارش يافته، و ما دراين فرصت كوتاه به آنها دست يافتيم.اميد است در آينده بتوانيم اين بخش را تكميل نموده، معلومات وسيعتر و جامعتري در اختيار پژوهشگران قرار دهيم.